kompensacja i rekompensata

kompensacja i rekompensata

6.11.2023
6.11.2023

Dzień dobry,

chciałabym się zapytać o różnicę pomiędzy słowami kompensacja i rekompensacja, skoro oba wyrazy odnoszą się do wyrównywania jakiegoś braku. Czy zatem można stosować je zamiennie?

W słownikach ogólnych współczesnej polszczyzny znajdziemy następujące określenia:

  1. kompensacja (z łac. compensatio, dosł. ‘wyrównanie rachunków’) w znaczeniu ‘wyrównanie braków lub strat czymś innym’, np. kompensacja skutków, strat, szkód; kompensacja ekspozycji, ruchu, zmysłu;
  2. rekompensata, rzadziej: rekompensacja (z łac. re-compēnsāre, dosł. ‘zwrócić koszt, wynagrodzić’), w znaczeniu ‘pieniądze lub inne dobra materialne stanowiące zadośćuczynienie za poniesione straty’, np. rekompensata kosztów, strat, szkód, wydatków.

Z porównania tych dwóch znaczeń wynika, że rzeczownik kompensacja ma w polszczyźnie bardziej ogólne znaczenie. Może się odnosić do zjawisk ze sfery biologii (np. doszło do kompensacji jednego zmysłu innymi), psychiki (np. potrzeba kompensacji była źródłem jego twórczości) czy techniki (np. aerodynamiczna kompensacja sterów). Oba omawiane tu rzeczowniki stanowią synonimy i mogą być używane niekiedy wymiennie tylko wtedy, gdy dotyczą sfery prawno-ekonomicznej, przede wszystkim w zakresie odszkodowań finansowych lub rzeczowych. Ale i tu są pewne ograniczenia. Sytuację, w której jedna osoba staje się wobec drugiej jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem i dochodzi do wzajemnego umorzenia zobowiązań, nazywa się wyłącznie kompensacją.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego