Na tym kończy się ten szereg książek pisanych w ciągu kilku lat i w niemałym trudzie – dla pokrzepienia serc – w tych finalnych słowach trzeciej części Trylogii Henryk Sienkiewicz ujawnia ideę, jaka mu przyświecała przy tworzeniu cyklu powieści historycznych (publikacja w latach 1884–1888). Z czasem ostatnie trzy wyrazy przywołanego wypowiedzenia zaczęły żyć własnym życiem – w oderwaniu od samej Trylogii – jako tzw. skrzydlate słowa (gr. ἔπεα πτερόεντα, trb. epea pteroenta). Zdarzało się, że przy kolejnych powtórzeniach niektórzy zamieniali oryginalny przyimek dla na jego funkcjonalny synonim ku. Oba wyrazy bowiem równie dobrze wraz z użytym po nich rzeczownikiem komunikują cel czynności, o której mowa w zdaniu.

Należy jasno powiedzieć, że skrzydlate słowa są dość elastycznymi jednostkami języka. Oznacza to, że możliwe jest modyfikowanie ich struktury. Dzieje się tak w wielu wypadkach, por. np. a tu rzeczywistość skrzeczy zamiast oryginalnego: a tu pospolitość skrzeczy (S. Wyspiański, Wesele), król jest nagi zamiast oryginalnego: Popatrzcie, przecież on jest nagi, powiedziało jakieś dziecko (H.Ch. Andersen, Nowe szaty króla) czy Nie ze mną te numery, Brunner! zamiast oryginalnego: Takie sztuczki nie ze mną, Brunner! (serial tv Stawka większa niż życie). To samo zjawisko wystąpiło w wypadku wyrażenia zamykającego Pana Wołodyjowskiego. Z powodzeniem możemy się posługiwać nim w wersji obocznej: ku / dla pokrzepienia serc. Tak się zresztą dzieje, por. np.

• Matejko działał dla pokrzepienia serc i wzmocnienia ducha narodowego.
• Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej postać Kopernika nabiera nowych cech. Nie jest on już wyłącznie matematykiem, astronomem, kanonikiem, staje się bohaterem z panteonu narodowego, przywoływanym nie tylko dla pokrzepienia serc, lecz także dla pokrzepienia umysłu.
• Rysunki Ordy powstały ku pokrzepieniu serc i służyły podtrzymaniu ducha narodu pozbawionego suwerennego państwa.
• Z względu na szerzącą się na świecie pandemię, postanowiłem dołączyć do nurtu ku pokrzepieniu serc i wybrałem pięć mistrzowskich wykonań, ale tylko w operach z dobrym zakończeniem.

Oczywiście, kiedy cytujemy w odpowiednim kontekście słowa powieści, obowiązuje nas wierność względem oryginału. W takich sytuacjach przywołany fragment należy stosowanie oznaczyć jako cytat (cudzysłowem lub kursywą). Kiedy jednak wyrażenie to występuje nie jako cytat, lecz skrzydlate słowa, wówczas nie stosujemy żadnych oznaczeń.