marki i egzemplarze

marki i egzemplarze
8.04.2015
8.04.2015
Interesuje mnie pewna niekonsekwencja. W WSO PWN jest: ZIŁ (firma, marka) i ził (auto tej marki), podobnie z ZIS-em (zisem). Za to UAZ w rzeczonym słowniku jest w obu tych znaczeniach pisany dużymi literami. A co w takim razie z nieujętym w słowniku GAZ-em (gazem)? Lepiej wygląda zdanie: „Przejechał gazem pół Syberii” czy „Przejechał GAZ-em pół Syberii”?
Zgodnie z zasadą [109] zawartą w tymże słowniku powinno się odróżniać UAZ i uaz, a także GAZ i gaz. Że jest to zasada czasem nieżyciowa, dobrze wiadomo i od dawna o tym pisano, a podane przez Pana przykłady to potwierdzają: „Przejechał gazem pół Syberii” poza kontekstem będzie niezrozumiałe, ktoś gotów pomyśleć, że gazem znaczy tu 'pędem', czyli 'szybko', a komuś innemu może przyjść na myśl jazda na tzw. podwójnym gazie. W tej sytuacji zapis „Przejechał GAZ-em pół Syberii” byłby na pewno bardziej racjonalny.
Wymienioną zasadę łatwo byłoby poprawić: nazwy marek należałoby pisać wielką literą jak każdą nazwę własną, a nazwy egzemplarzy tych marek fakultatywnie, według oceny piszącego. Jest też możliwe mniej śmiałe rozwiązanie: nazwy egzemplarzy określonych marek piszmy zasadniczo małą literą, chyba że jakieś okoliczności przemawiają przeciwko. Nieoficjalnie taka zasada obowiązuje już dziś.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego