melepeta

melepeta
27.02.2024
1.07.2005
Dzień dobry!
Chciałabym zapytać, co znaczy słowo melepeta. Czasem słyszy się w odniesieniu do kogoś takie określenie, np. „Ty melepeto!’’.
Grażyna Gaczkowska
Słowa takie jak melepeta częściej wyrażają emocje, niż nazywają konkretne cechy, ale gdybyśmy budowali definicję słownikową, napisalibyśmy w niej, że jest to słowo nacechowane emocjonalnie, używane w stosunku do osoby uważanej za głupią, niezdarną, niezaradną. Podobnie jak niedołęga czy fajtłapa może być używane zarówno w stosunku do kobiet, jak i mężczyzn.
Troszkę o chronologii: wydaje mi się, że po raz pierwszy słowo to usłyszałem w połowie lat 80. w którymś z programów kabaretowych z udziałem Jacka Łapota. Notuje je już Słownik gwary uczniowskiej K. Czarneckiej i H. Zgółkowej z 1991 r., i to w 6 znaczeniach (być może są to odpowiedzi ankietowanych uczniów): 1. ocena niedostateczna; 2. uczeń, który szpieguje, śledzi i donosi; 3. chudy chłopak; 4. człowiek głupi; 5. jakaś osoba; 6. dziewczyna powolna w tańcu.
W Korpusie Językowym PWN mamy cytat z książki R. M. Grońskiego Nauka pływania dla topielców (1999): „W dowcipach – blondynki to melepety umysłowe. Do trzech zliczyć nie potrafią’’.
Warszawskie „Obserwatorium Językowe’’ IJP PAN wynotowało melepetę z tygodnika Polityka z r. 2000; w książce Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy z lat 1993–2000 (2004) znaczenie melepety opisano następująco: o kimś flegmatycznym, mało energicznym, niezaradnym.
Etymologii nie umiem objaśnić. Liczę na pomysły i skojarzenia Czytelników. Nie zapominajmy też, że w tego typu wyrazach wielką rolę gra „atrakcyjność’’ fonetyczna, a tu mamy z nią do czynienia.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
  1. 27.02.2024

    Słowo z książki Mister Di  Jerzego Broszkiewicza, lata chyba 60.

    Bo Wa
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego