monastyr Rilski czy Rilski monastyr?

monastyr Rilski czy Rilski monastyr?
1.03.2024
23.12.2002
Czy istnieje jakaś zasada, za pomocą której można by wyjaśnić, dlaczego piszemy Rilski monastyr, Baczkowski monastyr, a jednocześnie monastyr Awraamijewski czy monastyr Borysoglebski? Są to przykłady zaczerpnięte z Nowej encyklopedii powszechnej PWN. Gdyby nazwa klasztoru brzmiała monastyr Rilski, to w haśle po Rilski byłby przecinek (jak np. „Bałkański, Półwysep”), zresztą Rilski monastyr pojawia się nie tylko w nagłówkach (np. hasło „Bułgaria. Sztuka”).
Bardzo proszę o wyjaśnienie tej kwestii.
Formy Rilski monastyr, Baczkowski monastyr to kalki z języka oryginału, zaś monastyr Rilski, monastyr Baczkowski to formy spolszczone w większym stopniu. Należy dodać, iż wyraz oznaczający klasztor prawosławny lub greckokatolicki częściej w języku polskim występuje w formie monaster, co zresztą potwierdza cytowana encyklopedia, w której właśnie „monaster” jest wyrazem hasłowym.
Autorzy wspomnianych haseł encyklopedycznych mieli zapewne dylemat, czy nazwy te, raczej rzadko występujące w polskich tekstach, uznać za spolszczone, czy też nie. Wątpliwości te szybko możemy rozwiać, przypominając, iż wszelkie nazwy obiektów sakralnych występują u nas w formie spolonizowanej, piszemy i mówimy przecież katedra Notre Dame, opactwo Benedyktynów (w Cluny, Melku, Monte Cassino), meczet Al-Aksa itd. W nazwach tego typu określenie rodzajowe znajduje się – jak widzimy – na pierwszym miejscu, w związku z tym najlepsze formy przytoczonych przez Panią nazw to monaster Rilski, monaster Baczkowski itd.
Wobec powyższego w wyrazach hasłowych encyklopedii powinno być „Rilski, monaster”, „Baczkowski, monaster” itd. Przecinek sugeruje odwrócenie szyku w wyrazie hasłowym, i faktycznie występuje w większości tego typu haseł, por. hasła „Terapontowski, monastyr”, „Zemeński, monastyr” (sprawdzałem w „Encyklopedii multimedialnej PWN na dwóch płytach” z r. 2000).
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
  1. 1.03.2024

    Na 121. posiedzeniu Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przyjęto nazwę „monastyr Rylski”. https://www.gov.pl/web/ksng/121-posiedzenie-komisji-standaryzacji-nazw-geograficznych-poza-granicami-rzeczypospolitej-polskiej3 

    Pozdrawiam MO

    Magdalena Orańska
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego