mrówkolew

mrówkolew
18.12.2013
18.12.2013
Jak akcentuje się wyraz mrówkolew i czy celownik mrówkolwu jest jedyną możliwością? Podobno formy wyjątkowe (psu, lwu, kotu, bratu) utrzymują się dlatego, że wyrazy używane najczęściej ewoluują najwolniej, a mrówkolew nie jest często używany. Zaryzykowałbym stwierdzenie, że mrówkolewowi brzmi lepiej, zwłaszcza że mówi się przecież sukinkotowi i psubratowi, a nie sukinkotu i psubratu.
Słowniki, do których zajrzałem, nie przewidują, aby mrówkolwa odmieniać inaczej niż lwa, co więcej – pewna rodzina owadów jest określana słowem mrówkolwowate, a nie mrówkolewowate. Jeśli chodzi o akcent, to stawiam go na przedostatniej sylabie, czyli ko. Tak akcentowany mrówkolew mało przypomina lwa, więc rozumiem Pana pokusę, aby odmieniać to słowo jak np. słowo tupolew.
Z sukinkotem i psubratem sprawa nie jest prosta. Jeśli wierzyć Googlom, to pierwsze słowo częściej tworzy celownik na -owi, ale drugie częściej -u. Bardziej od nich rozpowszechniony sukinsyn ma w miejscowniku dwie końcówki: -u (jak syn) i -ie (jak młyn). Z wymową też bywa różnie: sukinkot i sukinsyn mają akcent na ostatniej sylabie, ale psubrat na przedostatniej.
Jak widać, przekształcenie rzeczownika w drugi człon konstrukcji złożonej wnosi zakłócenie do jego odmiany: może być źródłem wariancji, zmiany końcówki, ale trudno tu o ogólną regułę.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego