nefilim

nefilim
12.11.2010
12.11.2010
Dobry wieczór,
mam pytanie o rzeczownik nefilim. Wiem, że etymologicznie z hebrajskiego jest to liczba mnoga i w Biblii (lub np. na polskiej Wikipedii) nie podlega odmianie, ale czy po polsku nieodmienność jest nadal pożądana, zwłaszcza w innych przypadkach niż mianownik (wielu nefilim)? Czy słowo to już można uznać za na tyle niepostrzegane jako obce (jak cherubin – cherubini), że zasługuje na pełną polską deklinację; jeśli tak, jaką? W M. l.mn. – nefilimi, nefilimy czy nefilimowie?
Dziękuję.
Rzeczownik nephilim, oznaczający gigantów czy olbrzymów zrodzonych ze związku „synów Boga” i „córek człowieczych”, występuje w Biblii jedynie dwa razy i tylko w liczbie mnogiej (Rodz 6,4 – n-ph-l-i-m; Lb 13,33 – n-ph-i-l-i-m); w obu wariantach graficznych poprzedzony jest on rodzajnikiem określonym. Biblia nie zna singularnego odpowiednika tego wyrażenia – naphail. Formalnym wykładnikiem liczby interesującego nas słowa jest zatem nie tylko końcówka -im, ale i alternacja samogłosek w temacie. Jego etymologia jest niejasna. W języku chaldejskim naphela to ‘gigant na niebie, np. konstelacja Oriona’, a w liczbie mnogiej – ‘większe konstelacje’. Wiązałbym to słowo z rdzeniem n-ph-l w jego koniugacji nieprzechodniej, co można próbować oddać polskimi czasownikami upaść, runąć. Tak więc nephilim to od strony genetycznej ‘upadli/spadli’ (chaldejscy olbrzymi musieli więc upaść z jeszcze wyższych sfer niż obserwowane przez ludzi niebo).
Już na gruncie hebrajskim posługiwano się głównie formą liczby mnogiej, która w takiej postaci przedostała się do piśmiennictwa chrześcijańskiego z zatarciem jednak pierwotnej przejrzystości morfologicznej. Podobny los spotkał cherubina, którego postać w języku hebrajskim w liczbie pojedynczej to cherub, a w liczbie mnogiej – cherubim, z czego polski cherubin, tak też jest z rzeczownikiem karaimi.
Dodanie do hebrajskiego nephilim męskoosobowej końcówki liczby mnogiej -i (zdecydowanie nie -y), względnie -owie jest możliwe tylko wówczas, jeśli ograniczymy paradygmat tego rzeczownika wyłącznie do liczby mnogiej, aby zapobiec powstaniu dziwolągu językowego *(ten) nephilim – w liczbie pojedynczej bowiem oczekiwanymi formami byłyby: nephail (-a, -owi, -a, -em, -e). Słowo to jednak nie jest upowszechnione w polszczyźnie, dlatego gdybym go użył w jakimś tekście, pozostawiłbym je nieodmienne tak przez liczbę, jak przypadek (język hebrajski nie znał odmiany przez przypadki), napisałbym więc wielu nephilim, podobnie jak wielu naβiim (proroków), a nie wielu nephilimów czy naβiimów.
Piotr Sobotka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego