nieobeszła ziemia

nieobeszła ziemia
25.11.2013
25.11.2013
Niedawne pytanie o imiesłów bierny od obejść przypomniało mi, że Jan Parandowski w Mitologii napisał: „Królestwo cieniów to nieobeszła równina”, ponadto w słowniku ortograficznym PWN (w słowniku języka polskiego już nie) znalazłem słowo nieobeszły ('niedający się obejść'). Czy zatem nieobeszły to jakiś archaizm, czy jednak można go używać współcześnie? Albo w dodatku utworzyć słowo obeszły zamiast np. obszednięty – jeśli ktoś naprawdę go potrzebuje…
Słowo nieobeszły ma w słowniku W. Doroszewskiego definicję „nie dający się obejść” i oznaczone jest jako rzadkie. Późniejszy słownik trzytomowy PWN pod red. M. Szymczaka wyrazu tego już nie ma i nie znajdziemy go też w wielu współczesnych słownikach. Przykłady w NKJP pochodzą zaś albo z tekstów dość starych (z Żeromskiego i wspomnień jego córki, z Kruczkowskiego, Gałczyńskiego), albo współczesnych archaizowanych (Kubiaka, Nowaka). Najważniejsze jednak, że nieobeszły nie jest imiesłowem biernym od nie obejść, znaczenie słowa temu przeczy, a jego budowa każe je rozpatrywać na tle innych przymiotników odczasownikowych na -ły, takich jak zgniły (np. owoc) czy przekwitły (np. bez).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego