obtoknąć i pozbadnąć
Grzegorz Jacoń.
1.10.2003
1.10.2003
W rodzinie mojej żony zetknąłem się z nowymi dla mnie słowami: obtoknąć 'lekko opłukać' i pozbadnąć 'zlekceważyć'. Bardzo proszę o wyjaśnienie, czy są to słowa gwarowe, czy przestarzałe, czy może jakieś nieprawidłowe formy. Z góry dziękuję za odpowiedź.Grzegorz Jacoń.
Obtoknąć i obtokać występują w gwarach, a nawet – jak świadczą poniższe konteksty – w polszczyźnie regionalnej. Ręce sobie obtąknąć wodą to znaczy opłukać. Woda dla obtąknięcia (np błota kąpielowego) – to sformułowanie używane było w XIX w. w Nałęczowie (uzdrowisko). Wyraz ten nie występuje w słownikach ogólnych.
Pozbadnąć jest używane w gwarach, ale też archaiczne; notowane w Słowniku wileńskim i Słowniku warszawskim w kilku znaczeniach: 1. dopaść czegoś, dorwać się do czegoś, 2. pojąć, zrozumieć, 3. stracić uszanowanie, wyśmiewać, a więc i lekceważyć. W tym 3. znaczeniu użyte przez Sienkiewicza.
Pozbadnąć jest używane w gwarach, ale też archaiczne; notowane w Słowniku wileńskim i Słowniku warszawskim w kilku znaczeniach: 1. dopaść czegoś, dorwać się do czegoś, 2. pojąć, zrozumieć, 3. stracić uszanowanie, wyśmiewać, a więc i lekceważyć. W tym 3. znaczeniu użyte przez Sienkiewicza.
Aleksandra Cieślikowa, prof., IJP PAN, Kraków
