odbarczający

odbarczający

12.07.2024
12.07.2024

Dzień dobry!

W dokumentach urzędowych spotkałem się ostatnio z określeniem ulica odbarczająca. Z treści dokumentu wynikało, że oznacza ono ulicę służącą do dojazdu do posesji i ruchu lokalnego biegnącą równolegle do innej, o wielu pasach ruchu. Obie ulice miały tą samą nazwę i określenie to miało na celu ich rozróżnienie.

Nie znalazłem takiego określenia zarówno w słowniku jak i zapytania wyszukiwarek www nie zwracają zbyt wielu wyników. Czy to poprawne znaczenie tego słowa? Czy, ze względu na jego brak w słowniku języka polskiego, w dokumentach urzędowych jego znaczenie powinno być definiowane? — a nie było.

Pozdrawiam,

Michał

Formy imiesłowowe odbarczający/ odbarczająca powstały od czasownika odbarczać, który jest z kolei rodzimą kalką pochodzącego z łaciny wyrazu dekompresować (por. łac. de- + compressio) i w najogólniejszym sensie oznacza ‘zmniejszanie ciśnienia w zamkniętej przestrzeni’. Czasownik odbarczać i pochodzące od niego formy imiesłowowe są w polszczyźnie używane przede wszystkim w języku medycznym. Odbarczenie to postępowanie medyczne, które ma na celu zmniejszenie nacisku, ciśnienia wywieranego na jakąś część organizmu przez otaczające ją tkanki, por. np.

  • Autorzy artykułu zalecają odbarczyć odmę prężną, jeżeli poszkodowany ma rozległy uraz tułowia lub uraz spowodowany wybuchem oraz występuje u niego jeden lub więcej następujących objawów […].
  • Czy u chorego z objawami żółtaczki należy przed zabiegiem obligatoryjnie odbarczyć drogi żółciowe?
  • Laminektomia odbarczająca to procedura chirurgiczna, polegająca na usunięciu małego fragmentu kości lub krążka międzykręgowego uciskającego na korzenie nerwowe.
  • Powodowało to ucisk sąsiadujących narządów: nerek, żołądka, dwunastnicy i dużych naczyń jamy brzusznej. Konieczny był zabieg odbarczający torbiel, którego aktualnie nie można wykonać w Ukrainie.
  • Zabieg odbarczający nerw łokciowy na poziomie łokcia polega na rewizji i zmniejszeniu ucisku nerwu w rowku nerwu łokciowego poprzez przecięcie mostka włóknistego, usunięciu zrostów.

Omawiane tu formy – na zasadzie zapożyczenia wewnętrznego – przeniknęły do odmiany języka, którą posługują się specjaliści z zakresu budowy dróg i mostów. Droga odbarczająca to droga, która odbiera ruch z jednego szlaku komunikacyjnego i przekierowuje go na inny (np. z głównej arterii na drogi lokalne lub z dróg miejskich na obwodnicę), por.

  • Nowy odcinek drogi S 19 to ostatni z zaplanowanych dotąd elementów obwodnicy Lublina, która ma odciążyć miejskie drogi, głównie al. Kraśnicką. Nie ma tylko domknięcia obwodowej trasy od południa. – Został co prawda jeden odcinek, ale on też pewnie będzie wykonany, by Lublin doczekał się ringu, który odbarcza ruch miejski – stwierdza Bojarowicz.
  • Droga odbarczająca służy do dojazdu do poszczególnych nieruchomości zlokalizowanych wzdłuż ul. Chopina.
  • Droga odbarczająca, równoległa do drogi nr 10, na osiedlu w Lubiczu Dolnym jest niezbędna, ostatnio jest wiele kolizji samochodowych na wysokości ul. Leśnej.
  • Nowa droga odbarczająca, której budowa zakończyła w ostatnich dniach, przebiega przez przedpole byłego obozu Birkenau, stanowiąc odnogę ulicy Ofiar Faszyzmu.
  • Obok poszerzonej Rosoła ma powstać ulica odbarczająca – dla ruchu lokalnego z ulic Kuny, Kulisiewicza czy planowanych 5 i 7 KUD.
  • Wykonano aktualizację dokumentacji projektowej modernizacji ulicy wraz ze ścieżką rowerową, ulicą odbarczającą, skrzyżowaniem i oświetleniem.

Wszystkie omawiane tu formy, kolokacje i ich znaczenia należą do odmian specjalistycznych (profesjolektalnych) współczesnej polszczyzny. Nie każdy element leksykalny z poszczególnych języków zawodowych trafia do słownika języka polskiego. Nie ma takiego leksykonu, który zgromadziłby wszystkie jednostki należące do słownictwa specjalistycznego różnych dziedzin nauki i techniki. Takich określeń są setki tysięcy, jeśli nie miliony. Są one definiowane zazwyczaj w leksykonach dziedzinowych.

Jeśli tego rodzaju słownictwo pojawia się w tekstach oficjalnych kierowanych do ogółu odbiorców (niebędących specjalistami w danej dziedzinie), powinno być odpowiednio tłumaczone. Za zrozumiałość pism urzędowych nie odpowiadają jednakowoż językoznawcy.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego