odmiana nazw geograficznych

odmiana nazw geograficznych
17.01.2008
17.01.2008
Kto decyduje o odmianie nazw geograficznych? Czy należy odmieniać nazwę ontaryjskiego Hamilton, tak jak amerykańskiego Waszyngton? Czy Olimpiada 2010 roku będzie w Vancouverze, czy w Vancouver? W 1988 roku była w Calgary czy w Calgarach? Kanadyjska Polonia odmienia wiele lokalnych nazw geograficznych, bo operuje nimi często – czy to błąd? I co zrobić z ontaryjskim miastem Londonw London czy w Londynie?
1) Nie ma żadnej instytucji, która by decydowała o odmianie nazw geograficznych. Ich odmiana kształtuje się w praktyce językowej, którą starają się opisać językoznawcy i leksykografowie. Wyniki tego opisu można znaleźć we wszelkich publikacjach na temat języka, np. w poradniach językowych i słownikach.
2) Nazwę Hamilton można odmieniać bardzo łatwo: D. Hamiltonu, C. Hamiltonowi, N. Hamiltonem, Ms. Hamiltonie.
3) Najbliższe zimowe igrzyska olimpijskie odbędą się w Vancouverze. Moim zdaniem nazwę tę należy odmieniać, choć nieodmienność powinna być akceptowana, choćby dlatego, że przeważa w zwyczaju językowym.
Problem z takimi nazwami polega między innymi na przypisaniu im rodzaju gramatycznego. Możemy uznać, że są rodzaju nijakiego (to Hamilton, to Vancouver), a wtedy pozostaną nieodmienne. Jeśli jednak uznamy je za wyrazy rodzaju męskiego, odmiana będzie bardzo łatwa (jak tron, rewolwer).
4) Forma w Calgarach jest nieco żartobliwa (nazwę odmieniono tak, jak polskie nazwy Kowary, Żory), ale spotkałem się z nią już kilka lat temu. W języku starannym nie jest wprawdzie akceptowana, jednak w mowie potocznej można ją zaaprobować. W tekstach pisanych Calgary pozostaje nazwą nieodmienną.
5) Londyn to po polsku stolica Wielkiej Brytanii. London w Ontario (lub gdziekolwiek indziej) nie może mieć formy spolszczonej.
6) Wiem, że Polacy w Kanadzie (i w innych krajach) chętnie odmieniają lokalne nazwy geograficzne. Znaczy to, że ich poczucie językowe działa sprawnie, bo przecież polszczyzna jest językiem fleksyjnym. Polacy w kraju postępują raczej odwrotnie, chętnie rezygnując z odmieniania nazw, co widać szczególne wyraźnie w języku mediów (niekiedy wygląda to jak lęk przed odmianą).
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego