odmiana nazwisk
Za życzliwość dziękuję.
E.
24.03.2003
24.03.2003
Proszę Państwa, dziękując za okazane mi zrozumienie, proszę o kolejną autorytatywną radę w kwestii odmiany nazwisk polskich, a to:- Jak postępować z obocznością w nazwiskach typu Gołąb, Kocioł, Kozioł? Tzn. kiedy Gołębia, Kotła, Kozła, a kiedy Gołąba, Kocioła czy Kozioła?
- Czy w nazwiskach jednosylabowych typu Dąb, Mech nadal obowiązuje zasada, iż pisownia nazwisk polskich opiera się na tych samych przepisach, co pisownia wyrazów pospolitych?
- Jak odmienić nazwisko Samojeden? Powyższe budzi tyleż emocji noszących te nazwiska, co konsternacji zwracających się do nich. A na argument, ze ich nazwisko się… nie odmienia, no cóż, opadają nie tylko ręce…
Za życzliwość dziękuję.
E.
Ad 1. Nazwiska o formie takiej samej jak rzeczowniki pospolite, np. Gołąb, Kocioł, Kozioł, mogą mieć dwojaką odmianę:
a) identyczną z rzeczownikami pospolitymi, a więc: pana Gołębia, Kotła, Kozła itd.,
b) specyficzną, z pominięciem oboczności występujących wewnątrz nazwiska, to znaczy: do pana Gołąba, Kocioła, Kozioła itd. Uwaga: w nazwiskach mających więcej niż jedną sylabę zachowujemy tzw. ruchome e, np. Wróbel, pana Wróbla.
Wiadomo, iż na ogół posiadacze takich nazwisk preferują drugi wzorzec odmiany (przyczyny nietrudno zrozumieć), z tego m.in. względu opowiadam się za tym, żeby uznać go za podstawowy.
Ad 2. Zasadniczo pisownia rodzimych nazw własnych, nie tylko nazwisk, powinna opierać się na tych samych przepisach, co pisownia wyrazów pospolitych. Dotyczy to w głównej mierze nowych nazw, ponieważ istnieją nazwy o pisowni utrwalonej, których formy nie należy zmieniać, np. nazwisko Dembowski. Wydaje mi się jednak, że w pytaniu chodziło także o problemy z odmianą. Zgodnie z tym, co powiedzieliśmy w p. 1., odmieniamy: pana Dąba, Mecha itd.
Ad 3. Nazwisko Samojeden powinno się odmieniać według deklinacji rzeczownikowej, podobnie jak wyrazy blondyn, Stefan, to znaczy: pana Samojedena, panu Samojedenowi, z panem Samojedenem, o panu Samojedenie.
a) identyczną z rzeczownikami pospolitymi, a więc: pana Gołębia, Kotła, Kozła itd.,
b) specyficzną, z pominięciem oboczności występujących wewnątrz nazwiska, to znaczy: do pana Gołąba, Kocioła, Kozioła itd. Uwaga: w nazwiskach mających więcej niż jedną sylabę zachowujemy tzw. ruchome e, np. Wróbel, pana Wróbla.
Wiadomo, iż na ogół posiadacze takich nazwisk preferują drugi wzorzec odmiany (przyczyny nietrudno zrozumieć), z tego m.in. względu opowiadam się za tym, żeby uznać go za podstawowy.
Ad 2. Zasadniczo pisownia rodzimych nazw własnych, nie tylko nazwisk, powinna opierać się na tych samych przepisach, co pisownia wyrazów pospolitych. Dotyczy to w głównej mierze nowych nazw, ponieważ istnieją nazwy o pisowni utrwalonej, których formy nie należy zmieniać, np. nazwisko Dembowski. Wydaje mi się jednak, że w pytaniu chodziło także o problemy z odmianą. Zgodnie z tym, co powiedzieliśmy w p. 1., odmieniamy: pana Dąba, Mecha itd.
Ad 3. Nazwisko Samojeden powinno się odmieniać według deklinacji rzeczownikowej, podobnie jak wyrazy blondyn, Stefan, to znaczy: pana Samojedena, panu Samojedenowi, z panem Samojedenem, o panu Samojedenie.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
