-owiać czy -awiać?

-owiać czy -awiać?
7.07.2009
7.07.2009
Szanowni Państwo,
czy mogą mi Państwo podać choć jeden powód, dla którego słowniki (SJP PWN; Wlk. Słownik Ort.-Fleks., Świat Książki) podają jako poprawny czasownik urzeczowiać od urzeczowić? Próbowałam znaleźć inny taki przykład, ale mi się nie udało. Wszędzie o przechodzi w a: ustanowićustanawiać, wznowićwznawiać, wyłowićwyławiać, upaństwowićupaństwawiać, uzdrowićuzdrawiać, uzmysłowićuzmysławiać.
Z poważaniem
Barbara Słomka
Nie wszędzie o przechodzi w a, por. udźwiękowiać, unaukowiać, udomowiać, usynowiać, uprzedmiotowiać i wymienione w pytaniu urzeczowiać. Przykłady te wymieniłem za indeksem a tergo do Uniwersalnego słownika języka polskiego PWN. Ciekawe, że słownik wymienia też wariantywne postaci na -awiać, choć nie wszystkie: podaje udźwiękawiać, udomawiać, usynawiać, uprzedmiotawiać, nie podaje natomiast unaukawiać ani urzeczawiać. Jeśli nawet rozstrzygnięcia te miały oparcie w korpusie tekstów, to trzeba przyznać, że nie wyglądają przekonująco. Lepiej by było podać wszędzie formy na -awiać, ponieważ są o wiele liczniejsze, por. wynaradawiać, urynkawiać, uzmysławiać i inne, łatwe do znalezienia we wspomnianym indeksie. Decyzję o ewentualnym uzupełnieniu ich o warianty na -owiać należałoby uzależnić od planowanych rozmiarów słownika i danych korpusowych. Tak czy owak, formy na -awiać byłoby dobrze traktować jako podstawowe.
Należy pamiętać, że wymiana oa w czasownikach dotyczy ich części rdzennej (np. upodobnićupodabniać), a nie przedrostkowej (upadabniać to forma błędna).
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego