Czasownik dokonany od rzeczownika renowacja

Czasownik dokonany od rzeczownika renowacja

19.04.2024
19.04.2024

Dzień dobry,

w ostatnim czasie byłem świadkiem dyskusji w której nastąpiło stwierdzenie, że słowo „zrenowować” nie istnieje. Jak wygląda w takim razie sprawa słów pochodzących od „renowacja”? Czy „zrenowować” jest poprawną formą przeszłą?

W danej polszczyźnie – oprócz rzeczownika renowacja (w zn. ‘odnawianie obiektów lub zniszczonych przedmiotów’; z łac. renovātiō) – mieliśmy czasownik renowować o dość ogólnym znaczeniu ‘odnawiać, odświeżać, wznawiać’ (z łac. renovo). Czasownik ten mógł się odnosić do odnawiania obiektów, ale również do wznawiania procesów sądowych. Wyszedł z użycia i pojawiał się niezwykle rzadko, głównie w celach stylizacji archaicznej, por. np.

  • Renowowali proces, i korzystając z jego nieobecności, tak się z tym uwinęli, że już niedaleko im było do zupełnej wygranej (Z. Kaczkowski, Starosta hołobucki, Warszawa 1900).

Czasownika renowować nie ma we współczesnym systemie leksykalnym polszczyzny, nie może nam zatem dać odpowiednich czasowników przedrostkowych. Oczywiście czasownik ten można byłoby urobić od ciągle obecnego w systemie rzeczownika renowacja, na co mamy w polszczyźnie stosowny wzorzec, por. aktywacja → aktywować → zaktywować → zdezaktywować itp. Z jakichś powodów jednak rodzimi użytkownicy polszczyzny mają problem z zaakceptowaniem form takich, jak: *zrenowować, *przerenowować czy *odrenowować. Formy takie istnieją we współczesnym uzusie, ale są mocno ograniczone, zarówno jeśli chodzi o odmiany polszczyzny, jak i gatunki tekstów, w których się pojawiają. Nie możemy zatem uznać – na mocy kryterium uzualnego – tego rodzaju form za akceptowalne w polszczyźnie ogólnej.

Jeśli jesteśmy przywiązani do określenia renowacja, to w kontekście czynności z nią związanych powinniśmy się posługiwać sfrazeologizowanymi konstrukcjami analitycznymi typu: dokonać renowacji czegoś, poddać coś renowacji, przeprowadzić renowację czegoś itp. Ewentualnie możemy się posłużyć ich jednowyrazowymi synonimami, por. odnowić (np. odnowić fasadę, kaplicę, kościół, nagrobek, ołtarz, polichromię, zamek) lub odrestaurować (np. odrestaurować kościół, pałac, zamek, posąg, nagrobek).

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego