Homonimy

Homonimy

25.04.2024
25.04.2024

Jaki homonim w języku polskim ma najwięcej znaczeń i ile?

Szanowny Panie,

nie są mi znane tego rodzaju dane. Obawiam się zresztą, że nie da się na to pytanie ani łatwo, ani jednoznacznie odpowiedzieć. Wszystko zależy bowiem od koncepcji metodologicznej opracowania leksykograficznego i tego, co redaktor danego słownika przyjmie za kryterium wydzielania haseł homonimicznych. Za homonimy leksykalne uznawane są przede wszystkim wyrazy o takiej samej postaci graficznej i fonetycznej, a innej podstawie etymologicznej (słowotwórczej) i innym znaczeniu. Ale oprócz genezy (etymologia) i derywacji (słowotwórstwo) powodem wydzielania haseł homonimicznych w słowniku może być również rozpad znaczeniowy pierwotnego hasła mającego kilka znaczeń (tzw. homonimia monogenetyczna) albo też wpływ znaczeniowy form obcojęzycznych. Tak więc każdy słownik może się różnić co do tego, czy coś jest, czy też nie jest w nim traktowane jako homonim. Na to nakłada się jeszcze zakres opracowania leksykograficznego, czyli szczegółowość, z jaką opisywane są poszczególne znaczenia danego hasła homonimicznego. Jedne słowniki mogą to robić bardziej szczegółowo, inne bardziej syntetycznie. Reasumując: każdy słownik będzie się różnił liczbą haseł homonimicznych i liczbą znaczeń wyszczególnionych w każdym z takich haseł. Oznacza to, że wszelkie statystyki mogą dotyczyć poszczególnych wydawnictw słownikowych, a nie polszczyzny jako takiej.

Weźmy następujący przykład: Uniwersalny słownik języka polskiego PWN pod red. S. Dubisza opisuje wyraz ekspres w czterech odrębnych hasłach homonimicznych. W każdym z tych haseł znajdujemy po jednej definicji znaczenia. Tymczasem np. Wielki słownik języka polskiego PAN pod red. P. Żmigrodzkiego traktuje ten sam element leksykalny nie jako homonim, lecz jako polisem i opisuje jego pięć znaczeń w jednym artykule hasłowym.

Łączę pozdrowienia

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego