Ujmowanie tytułów utworów w cudzysłów w piśmie odręcznym

Ujmowanie tytułów utworów w cudzysłów w piśmie odręcznym

20.05.2024
20.05.2024

Szanowni Państwo,

prawdopodobnie za późno zadaję to pytanie, bo egzamin maturalny z języka polskiego ma się odbyć w najbliższy wtorek, ale niech zdobyta wiedza służy przyszłym pokoleniom. Chcę się zapytać o zasady stosowania cudzysłowu w pracach pisanych odręcznie. Spotkałam się z tezą, że tylko tytuły w formie mianownika powinny być brane w cudzysłów.

Serdecznie pozdrawiam

Agnieszka

Reguły interpunkcyjne są takie same dla pisma cyrograficznego (odręcznego) i typograficznego (drukarskiego i cyfrowego). Jeśli autor tekstu oznacza przytaczane tytuły książek, rozpraw, artykułów, wierszy, pieśni, piosenek, filmów, programów telewizyjnych i radiowych, sztuk teatralnych, dzieł sztuki plastycznej, gier itd. cudzysłowem, to czyni tak niezależnie od tego, czy tytuł ten występuje w mianowniku, czy też w przypadkach zależnych, por. np.

  • „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza stanowi spisaną trzynastozgłoskowcem, zawartą w dwunastu księgach, epicką opowieść o szlachcie.
  • Cechą „Pana Tadeusza” jako wielkiego dzieła romantyzmu jest synkretyzm gatunkowy.
  • Tom jest poświęcony wydanemu 180 lat temu „Panu Tadeuszowi”, jego funkcjonowaniu w dawnej i we współczesnej kulturze.
  • Sam czytałem „Pana Tadeusza” głośno, byłem wtedy małym dzieckiem, kiedy czytałem go po raz pierwszy.
  • Dokładanie 13 lutego 1834 roku Adam Mickiewicz zakończył pracę nad „Panem Tadeuszem”.
  • Kolejne pokolenia nauczycieli głowią się nad najwłaściwszym sposobem przekazu wiedzy o „Panu Tadeuszu”.

Cudzysłów jest znakiem interpunkcyjnym podwojonym. Poprawna jego forma – zarówno w piśmie cyrograficznym, jak i typograficznym – wymaga, aby znak otwierający znajdował się linii podstawowej pisma („), a znak górny – na linii górnej (”), por.

  • „Pan Tadeusz” (a nie: “Pan Tadeusz”).

Przewagą pisma typograficznego nad pismem odręcznym jest to, że można w nim zamiast cudzysłowu stosować do wyróżniania tytułów kursywę (pismo pochyłe).

Norma interpunkcyjna dopuszcza również nieoznaczanie tytułów utworów ani cudzysłowem, ani kursywą. W takim wypadku tytuł jest zazwyczaj poprzedzony rzeczownikiem pospolitym w funkcji nazwy rodzajowej (gatunkowej), po którym następuje dwukropek. Z uwagi na to, że nazwa rodzajowa jest rzeczownikiem odmiennym, tytuł utworu pozostaje w mianowniku, por. np.

  • Tematem zajęć były staropolskie obyczaje zawarte w epopei: Pan Tadeusz.
  • Ostatnia powieść Stefana Żeromskiego: Przedwiośnie chyba na zawsze pozostanie w kanonie lektur szkolnych.

Jest to jednak rzadko stosowane rozwiązanie, które ma dwie zasadnicze wady. Po pierwsze, w tej konwencji każdy tytuł trzeba poprzedzać odmiennym rzeczownikiem pospolitym, co przy dużej liczbie powoływanych w danym tekście tytułów będzie wyglądało nienaturalnie. Po drugie, takie oznaczenie wydziela – w sposób jednoznaczny – tylko początek tytułu, a nie – jak w wypadku cudzysłowu i kursywy – jego początek i koniec. Na pewno z konwencji tej nie warto korzystać w pracy maturalnej.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego