Życie neosemantyzmów

Życie neosemantyzmów

4.05.2021
4.05.2021

Kiedy neosemantyzm przestaje być neosemantyzmem? Czy istnieje jakaś wytyczna/zasada, że jest to np. po 10 lub 20 latach?

To, kiedy nowa jednostka leksykalna (nie tylko nowe znaczenie, lecz także nowy wyraz czy nowy frazeologizm) przestaje być nowa, nie jest (wbrew pozorom) łatwe do ustalenia i jednoznaczne. Istnieją na ten temat różne teorie, z których najbardziej przekonująca wydaje się ta mówiąca, że jednostka przestaje być neologizmem (neosemantyzmem / neofrazeologizmem), gdy przestaje być odczuwana jako taka. Jest to kryterium niedające się określić za pomocą „twardych” wskaźników, jednak odwołujące się do tego, co w społecznym używaniu języka najważniejsze, czyli do odczuwania pewnych zjawisk językowych w określony sposób. Poczucie neologiczności jednostki wiąże się z jej stabilizacją w języku – im częściej używana, tym bardziej ustabilizowana i nieodczuwana jako nowa. Jednostki ustabilizowane na ogół trafiają do słowników języka ogólnego, co dodatkowo obniża poczucie ich neologiczności. Oczywiście, do określenia, jak długo jednostka jest neologizmem (czy też ściślej: neosemantyzmem) może posłużyć również kryterium czasowe – dawniej (w czasach przedinternetowych) przyjmowało się, że okres nowości trwa ok. 20 lat. Przy obecnym tempie zmian językowych należałoby jednak zastanowić się nad jego skróceniem.

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego