ekskrecja i sekrecja
Dzień dobry,
chciałbym zapytać, czy istnieje i jaki jest czasownik od rzeczowników takich jak sekrecja albo ekskrecja. Po angielsku forma czasownikowa tych słów jest generalnie prosta i przewidywalna, natomiast inna niż forma czasownikowa słowa ekstrakcja. W języku polskim same wyżej wymienione słowa są spotykane bardzo rzadko, a na formę czasownikową nie trafiłem nigdy i nie jestem w stanie jej poprawnie wywnioskować.
Przytoczone w pytaniu rzeczowniki zostały zapożyczone do polszczyzny z języka francuskiego, por.
- ekskrecja (fr. excrétion) – ‘w fizjologii: usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii’, rodzime określenie synonimiczne: wydalanie;
- sekrecja (fr. sécrétion) – ‘w biologii: proces wytwarzania przez komórki organizmów żywych substancji niezbędnych do podtrzymania procesów życiowych oraz transportowania tych substancji w organizmie’, rodzime określenie synonimiczne: wydzielanie.
Czasowników od tychże rzeczowników ani nie utworzono na gruncie polskim, ani też ich nie zapożyczono. Wszystko wskazuje na to, że użytkownicy polszczyzny uznali to za zbędne, ponieważ rodzime czasowniki wydalać i wydzielać wystarczają im do opisu nawet najbardziej skomplikowanych procesów biologicznych czy fizjologicznych w piśmiennictwie naukowym.
Hipotetycznie formy czasownikowe od omawianych tu zapożyczeń mogłyby np. przyjąć w polszczyźnie postać z sufiksem -yzować i wymianą głoskową [c] do [t], por. ekskretyzować i sekretyzować (jak np. demokratyzować).
Na koniec warto odnotować, że czasownik ekstrahować nie powstał na polskim gruncie. Zarówno rzeczownik ekstrakcja, jak i czasownik ekstrahować weszły do polszczyzny za pośrednictwem języka niemieckiego, por. niem. Extraktion i extrahieren.
