pan Twardowski
która forma jest poprawna: Pan Twardowski/ Mistrz Twardowski czy: pan Twardowski / mistrz Twardowski? Sądziłam, że to całe wyrażenie i jest ono nazwą własną wymyśloną przez autora legendy, i mistrz lub pan nie są w tym przypadku traktowane jako osobne wyrazy pospolite, ale na konkursie ortograficznym moja wersja Mistrz Twardowski została uznana za błędną. Dlaczego?
14.12.2010
14.12.2010
Witam,która forma jest poprawna: Pan Twardowski/ Mistrz Twardowski czy: pan Twardowski / mistrz Twardowski? Sądziłam, że to całe wyrażenie i jest ono nazwą własną wymyśloną przez autora legendy, i mistrz lub pan nie są w tym przypadku traktowane jako osobne wyrazy pospolite, ale na konkursie ortograficznym moja wersja Mistrz Twardowski została uznana za błędną. Dlaczego?
Wprawdzie pan Twardowski to nazwa o referencji jednostkowej, pod tym względem podobna do nazw własnych, ale słowo pan jest w niej rzeczownikiem pospolitym, wymiennym na inne rzeczowniki pospolite lub wyrażenia rzeczownikowe, np. mistrz albo szlachcic o nazwisku… Z nazw podobnych przychodzi do głowy pan Wołodyjowski, por. „Dla Boga, panie Wołodyjowski! Larum grają! wojna!” (H. Sienkiewicz). Zapis wielkimi literami sugerowałby, że chodzi o tytuł powieści lub filmu.
Myśl, aby w nazwie pan Twardowski słowo pan pisać wielką literą, może się nasuwać także dlatego, że postać ta nie jest znana z imienia (przypuszcza się tylko, że jej pierwowzorem był niejaki Jan Twardowski, jeden z czarnoksiężników Zygmunta Augusta). Słowo pan zastępuje więc Twardowskiemu imię, zwłaszcza w kontekstach, w których przytoczenie samego nazwiska byłoby niezręczne.
Reasumując, istnieją okoliczności sprzyjające temu, aby nazwa pan Twardowski przeszła proces tzw. leksykalizacji i upodobniła się pod względem pisowni do nazw własnych. Procesów zachodzących w języku lepiej jednak nie przyspieszać, zwłaszcza na konkursach ortograficznych.
Myśl, aby w nazwie pan Twardowski słowo pan pisać wielką literą, może się nasuwać także dlatego, że postać ta nie jest znana z imienia (przypuszcza się tylko, że jej pierwowzorem był niejaki Jan Twardowski, jeden z czarnoksiężników Zygmunta Augusta). Słowo pan zastępuje więc Twardowskiemu imię, zwłaszcza w kontekstach, w których przytoczenie samego nazwiska byłoby niezręczne.
Reasumując, istnieją okoliczności sprzyjające temu, aby nazwa pan Twardowski przeszła proces tzw. leksykalizacji i upodobniła się pod względem pisowni do nazw własnych. Procesów zachodzących w języku lepiej jednak nie przyspieszać, zwłaszcza na konkursach ortograficznych.
Mirosław Bańko, PWN