pan Twardowski

pan Twardowski
14.12.2010
14.12.2010
Witam,
która forma jest poprawna: Pan Twardowski/ Mistrz Twardowski czy: pan Twardowski / mistrz Twardowski? Sądziłam, że to całe wyrażenie i jest ono nazwą własną wymyśloną przez autora legendy, i mistrz lub pan nie są w tym przypadku traktowane jako osobne wyrazy pospolite, ale na konkursie ortograficznym moja wersja Mistrz Twardowski została uznana za błędną. Dlaczego?
Wprawdzie pan Twardowski to nazwa o referencji jednostkowej, pod tym względem podobna do nazw własnych, ale słowo pan jest w niej rzeczownikiem pospolitym, wymiennym na inne rzeczowniki pospolite lub wyrażenia rzeczownikowe, np. mistrz albo szlachcic o nazwisku… Z nazw podobnych przychodzi do głowy pan Wołodyjowski, por. „Dla Boga, panie Wołodyjowski! Larum grają! wojna!” (H. Sienkiewicz). Zapis wielkimi literami sugerowałby, że chodzi o tytuł powieści lub filmu.
Myśl, aby w nazwie pan Twardowski słowo pan pisać wielką literą, może się nasuwać także dlatego, że postać ta nie jest znana z imienia (przypuszcza się tylko, że jej pierwowzorem był niejaki Jan Twardowski, jeden z czarnoksiężników Zygmunta Augusta). Słowo pan zastępuje więc Twardowskiemu imię, zwłaszcza w kontekstach, w których przytoczenie samego nazwiska byłoby niezręczne.
Reasumując, istnieją okoliczności sprzyjające temu, aby nazwa pan Twardowski przeszła proces tzw. leksykalizacji i upodobniła się pod względem pisowni do nazw własnych. Procesów zachodzących w języku lepiej jednak nie przyspieszać, zwłaszcza na konkursach ortograficznych.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego