pauza na końcu urwanej kwestii dialogowej
4.12.2015
4.12.2015
Czy w dialogu powieściowym dopuszczalne jest stosowanie znaku pauzy na końcu urwanej kwestii (jako jedynego znaku interpunkcyjnego)? Chodzi o sytuację, gdy jedna osoba przerywa drugiej. Utwór jest tłumaczony; w oryginale angielskim stosowany jest zarówno wielokropek (gdy postać zawiesza głos), jak i myślnik (gdy wypowiedź zostaje gwałtownie przerwana). Wydaje mi się, że zasada nr 393 SO PWN dopuszcza takie użycie („…wielokropek może być zastępowany przez […] myślnik”). W angielskich tekstach literackich rzeczywiście mamy do czynienia z pauzą na końcu kwestii dialogowej (a nawet w narracji) dla oznaczenia urwania wypowiedzi w pół zdania, niejako bez dotarcia do kropki. Chwilowe zawieszenie głosu oznacza się wielokropkiem.
Współczesna polska interpunkcja nie czyni rozróżnienia na sytuację, kiedy tok mowy został przerwany chwilowo bądź definitywnie. Zawsze w takich wypadkach stawiamy wielokropek. Potwierdza to praktyka edytorska współcześnie wydawanych powieści autorów polskich oraz przekładów z języków obcych.
Co więcej, wytworzyła się praktyka oznaczania dokończenia urwanej wypowiedzi przez partnera w dialogu, także z użyciem wielokropka, por.
– No to mamy… – zaczął Andrzej.
– …przerąbane! – dokończył za niego Tomasz.
Przeciwko zapożyczaniu zwyczaju anglosaskiego polegającego na użyciu pauzy na oznaczenie gwałtownego urwania wypowiedzi przemawia również to, że w polskiej tradycji pauza oddziela dialog od tekstu narratora. Gdyby wprowadzić praktykę anglosaską, często dochodziłoby do zbiegu takich znaków w dwóch różnych funkcjach, por.
* – No to mamy – – zaczął Andrzej.
Sytuacja, w której wielokropek może być zastępowany przez myślnik, dotyczy raczej wprowadzania wyrazów niespodziewanych dla czytelnika, por.
Zaczął kląć i… modlić się. albo
Zaczął kląć i – modlić się.
Współczesna polska interpunkcja nie czyni rozróżnienia na sytuację, kiedy tok mowy został przerwany chwilowo bądź definitywnie. Zawsze w takich wypadkach stawiamy wielokropek. Potwierdza to praktyka edytorska współcześnie wydawanych powieści autorów polskich oraz przekładów z języków obcych.
Co więcej, wytworzyła się praktyka oznaczania dokończenia urwanej wypowiedzi przez partnera w dialogu, także z użyciem wielokropka, por.
– No to mamy… – zaczął Andrzej.
– …przerąbane! – dokończył za niego Tomasz.
Przeciwko zapożyczaniu zwyczaju anglosaskiego polegającego na użyciu pauzy na oznaczenie gwałtownego urwania wypowiedzi przemawia również to, że w polskiej tradycji pauza oddziela dialog od tekstu narratora. Gdyby wprowadzić praktykę anglosaską, często dochodziłoby do zbiegu takich znaków w dwóch różnych funkcjach, por.
* – No to mamy – – zaczął Andrzej.
Sytuacja, w której wielokropek może być zastępowany przez myślnik, dotyczy raczej wprowadzania wyrazów niespodziewanych dla czytelnika, por.
Zaczął kląć i… modlić się. albo
Zaczął kląć i – modlić się.
Adam Wolański
