pierw – wpierw – najpierw

pierw – wpierw – najpierw
12.09.2005
12.09.2005
Zastanawiają mnie losy wyrazu pierw. Słowniki określają go jako przestarzały bądź książkowy, zdawałoby się więc, że w mowie potocznej używany jest bardzo rzadko. Tymczasem jest on powszechnie stosowany, najczęściej przez ludzi młodych; zaobserwowałem, że już studenci używają go rzadko.
Co ciekawe, jego używanie zwykle jest niemile widziane przez otoczenie; słowo pierw jest nielubiane przez polonistów, nierzadko wręcz tępione w szkołach i traktowane jak błąd językowy. Czy słusznie?
Moje doświadczenia są zupełnie inne, nie powiedziałbym, żeby wyraz pierw był „powszechnie stosowany, najczęściej przez ludzi młodych”, przeciwnie – jest przestarzały. Słowa przestarzałe często dłużej niż w języku ogólnym utrzymują się w gwarach, więc może Pana rozmówcy pochodzą ze wsi albo mają rodziców ze wsi, od których przyswoili sobie to słowo. Że nauczyciele go nie lubią, to się wcale nie dziwię. Szkoła powinna upowszechniać współczesny język ogólny (mówi się też: standardowy, dawniej mówiono: literacki), a pierw do niego nie należy. Skoro, jak pisze Pan, „studenci używają go rzadko”, to widocznie szkoła na tym polu odnosi sukcesy.
Pewnym kompromisem między przestarzałym pierw, a współczesnym najpierw jest też współczesne, ale książkowe wpierw.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego