pisownia przedrostków

pisownia przedrostków
29.09.2005
29.09.2005
Piszemy zrobić, zbić, zgonić, ale: spaść, stopić. Piszemy wrobić, wbić, wgonić; czemu nie piszemy: fpaść, ftopić? Jak można wytłumaczyć tę różnicę w potraktowaniu przedrostków z- i w- (to, że z- przechodzi w s- przed bezdźwięczną spółgłoską, a w identycznej sytuacji w- nie przechodzi w f-)?
W wymowie dochodzi do ubezdźwięcznienia ostatniej spółgłoski przedrostka, jeśli następuje po niej spółgłoska bezdźwięczna, a dotyczy to też innych cząstek, np. przed- , roz- . Mówimy [zdrapać, rozbić, przedwojenny], ale [stopić, roskopać, przetszkole]. Zasada ta w mowie działa bezwyjątkowo.
Zasady pisowni nie mają charakteru naturalnego jak reguły wymowy. Zapisem przedrostków rządzi zwykle zasada morfologiczna, zgodnie z którą bez względu na wymowę zachowujemy w zapisie identyczną postać danej cząstki wyrazowej. W opisanym przykładzie na tę zasadę nakłada się zasada fonetyczna (zapis zgodny z wymową), przy czym odnosi się ona na tylko do przedrostków z- oraz wz-, w ściśle przez zasady ortograficzne określonych wypadkach (zob. reguły [35] i [36] w dużych słownikach ortograficznych PWN). W związku z tym ten sam przedrostek bywa różnie zapisywany, czego dowodzą formy zrobić, spalić, ściąć i wiele innych. Jest to wyjątek od wspomnianych reguł.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego