pniok

pniok
25.11.2004
25.11.2004
Spotkałem się z pojęciem pniok. Przypuszczam, że określa ono w potocznej gwarze jakąś jarzynę bądź warzywo. Prosiłbym o pomoc w wyjaśnieniu tego słowa.
Pniok to pniak, czyli 'część drzewa z korzeniami pozostała w ziemi po ścięciu pnia; pieniek' lub 'niewielka część pnia ściętego drzewa, na której np. można rąbać drewno na opał'. Wyraz ten w takiej właśnie postaci fonetycznej występuje w dialekcie małopolskim, śląskim i wielkopolskim.
W gwarach pniok to oprócz wymienionych znaczeń 'ul, niekiedy wykonany z pnia drzewa' i 'spróchniały ząb', a według monografii B. Bartnickiej-Dąbkowskiej Polskie ludowe nazwy grzybów (1964) m.in. 'opieńka miodowa (Armillariella mellea)'.
Ciekaw jestem, jakie użycie tego słowa skłoniło Pana do przypuszczania, że może chodzić o jarzynę lub warzywo. To, że pniok tkwi w ziemi, to jeszcze nie wszystko.
Spotkałem się też z metaforycznym podziałem mieszkających gdzieś ludzi na ptaki, krzaki i pniaki (w regionach, gdzie dawne długie a jest wymawiane jak o, są to ptoki, krzoki i pnioki). Pniaki to ci, którzy mieszkają w danym miejscu od niepamiętnych czasów, są w tę ziemię bardzo mocno wrośnięci, silnie w niej zakorzenieni.
Na koniec pozwolę sobie jeszcze na uwagę terminologiczną. Polszczyzna potoczna, nawet z wyraźnymi cechami regionalnymi, to nie to samo co gwara – mowa ludności wiejskiej pewnego niewielkiego terytorium.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego