pochwa na osełkę

pochwa na osełkę
26.11.2008
26.11.2008
Szanowni Państwo!
Od pewnego czasu interesuję się kolekcjonowaniem dawnych sprzętów codziennego użytku. Wśród nich natrafiłam na taki oto przedmiot: duży róg bydlęcy z metalowym haczykiem do zawieszania. Rozmawiając z dziadkami, dowiedziałam się, że przedmiot ten służył kosiarzowi do przechowywania lub moczenia w wodzie osełki, którą następnie ostrzono kosę. Czy Państwo potrafiliby odnaleźć gdzieś informację o nazwie tego przedmiotu? Za pomoc z góry serdecznie dziękuję.
Pozdrawiam.
Przedmiot, o który Pani pyta, to rzeczywiście pochwa na osełkę do ostrzenia kosy. Takie pojemniki wykonywano, w zależności od czasu, terenu itp., z rogu, drewna, skóry, metalu. To nieodłączny atrybut kosiarza. Nazw na określenie interesującego nas desygnatu w polskich gwarach jest bardzo dużo. Wykazują one spore zróżnicowanie terytorialne, różna jest ich etymologia, pochodzenie. Przywołam niektóre z nich (zapis nie oddaje wszystkich cech gwarowych słownictwa): bańka, kuszka (kuska, kuśka), kusak, korbanka (korbunka), korbok, korbus, korbanek, korbunek, kurbanek, kurbunek, kadłubecek, kubek, kubak, kubik, kubaj, kubajka, kubajek, kubanka, kubełek (kubołek), kuzaj (kuzoj), kuzajek, oselnik, oselniczka (oselnicka), osełniczka (osełnicka), osełnica, pochwa, pochewka, siulek, sulnik. Leksemy te notuje kartoteka Słownika gwar polskich PAN w Krakowie, niektóre zostały już opracowane w Słowniku gwar polskich (np. bańka, SGP, t. 1, s. 365–366, Wrocław 1979–1982). Atlasy gwarowe poświęcają temu przedmiotowi swoje mapy (np. Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, t. IV, mapa 373, 374, Wrocław 1986; M. Małecki, K. Nitsch, Atlas językowy polskiego Podkarpacia, mapa 108, Kraków 1934; K. Dejna, Atlas gwarowy województwa kieleckiego, z. 5, mapa 657, Łódź 1966).
Barbara Grabka, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego