podcast, audycja, słuchowisko, powieść radiowa

podcast, audycja, słuchowisko, powieść radiowa

11.04.2024
11.04.2024

Dzień dobry!

Jakie jest właściwe polskie słowo dla angielskiego podcast — rozumianego nie jako nazwa własna (broadcast on iPod), ale jako nagrany wcześniej materiał dźwiękowy, na tematy dowolne, np. publicystyczne? Audycja? Zdaje się, że cechą audycji jest transmisja na żywo.

Słuchowisko? To zaś kojarzy się ze sztuką i kulturą — forma teatru właściwa dla radia.

Dziękuję z góry za pomoc!

Etymologia anglojęzycznego rzeczownika podcast (oboczna forma spolszczona podkast) nie jest pewna. Być może – jak pisze korespondent naszej poradni – określenie to powstało z połączenia członów wyrazów i(Pod) (‘odtwarzacz audio firmy Apple’) i broad(cast) (ang. ‘transmisja, przekaz’), a być może pochodzi od wyrażenia (p)ersonal (o)n (d)emand broad(cast) (ang. ‘nadawanie osobiste na żądanie’).

Rzeczownik podcast oznacza ‘rodzaj publikacji dźwiękowej, najczęściej w postaci regularnych odcinków, dystrybuowanej za pośrednictwem internetu i możliwej do odsłuchania w urządzeniach odtwarzających pliki dźwiękowe (np. w formacie MP3). Audiowizualnym odpowiednikiem podcastu jest podcast wideo (tzw. videocast albo wideokast).

Podcasty mogą przyjmować różnorakie formy podawcze (monolog, dialog, polilog), dziennikarskie, publicystyczne czy nawet literackie (pogadanka, wywiad, recenzja, komentarz, felieton, powieść czytana w odcinkach), jak również mogą dotyczyć bardzo szerokiego zakresu tematycznego (nauka, sztuka, finanse, kulinaria, hobby itd.). Konstytutywne cechy podcastu to: dźwiękowa forma, odcinkowość i cyfrowa dystrybucja za pośrednictwem internetu.

Rzeczownik podcast nie miał i nie ma nadal swego rodzimego ekwiwalentu. Należy go zatem uznać za zapożyczenie konieczne.

Na koniec odnieśmy się jeszcze do dwóch pozostałych, przywołanych w pytaniu pojęć – audycji i słuchowiska. Audycja stanowi określoną pozycję w ramówce programu radiowego lub telewizyjnego. Może być nadawana na żywo lub z odtworzenia. Audycją może być wywiad, koncert, magazyn kulturalny czy słuchowisko (w radiu).

Słuchowisko (rzadziej dźwiękowisko) to z kolei utwór fabularny, którego tworzywem jest wyłącznie dźwięk: głos ludzki, efekty akustyczne i muzyka. Tekst utworu może być specjalnie napisany do realizacji akustycznej (słuchowisko oryginalne) lub też przystosowany na potrzeby tej formy (adaptacja dramatu scenicznego, powieści, opowiadania itp.). Teksty słuchowisk mogą mieć formę czysto dramatyczną (dialogi i monologi) lub też postać zbliżoną do epiki (oprócz wypowiedzi postaci mamy również narratora). Słuchowisko może być emitowane w radiu (słuchowisko radiowe lub tzw. radiosłuchowisko) albo też dystrybuowane w postaci audiobooków dostępnych na nośnikach fizycznych lub w internecie. Szczególną kategorią słuchowiska radiowego jest słuchowisko cykliczne, nadawane w odcinkach co kilka dni lub co tydzień w długim okresie. Słuchowiska tego rodzaju określa się często mianem powieści radiowej.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego