podwójne przeczenie

podwójne przeczenie

31.10.2023
31.10.2023

Szanowni Państwo,

od jakiegoś czasu zastanawiam się, dlaczego – mimo że w języku polskim występuje reguła podwójnego przeczenia – w tym wyrażeniu nie piszemy „Lenistwo NIE jest niczym innym jak tylko…”. A może w ogóle nie zrozumiałem, o co chodzi w tym zagadnieniu. Z góry serdeczne Bóg zapłać za odpowiedź!

Z poważaniem

Stanisław Józef

Przytoczone zdanie powinno mieć następującą poprawną postać: Lenistwo nie jest niczym innym niż... W polszczyźnie przeczenie (zaprzeczenie, negacja) ma różne wykładniki leksykalne. Są to: partykuła nie, spójniki ani, ni, zaimki i przysłówki przeczące nikt, nikomu, nic. Spójniki, zaimki i przysłówki wymagają w zdaniu przy orzeczeniu czasownikowym wzmocnienia negacji poprzez partykułę nie Ma to, jak się wydaje, podwójne uzasadnienie. Po pierwsze, te wykładniki negacji (z wyjątkiem partykuły nie) są mało wyraziste semantycznie – ni nie jest traktowane jako „pełnoprawny” synonim nie, a tym samym znaczeniowy aspekt zaprzeczenia jest również mało wyrazisty w słowotwórczych konstrukcjach z tą partykułą: a-ni, ni-kt (<kto), ni-komu, ni-c (<co < czso <czto). Po drugie, wzmocnienie negacji za pomocą partykuły nie ma stylistyczną funkcję ekspresywną (co – oczywiście – wiąże się z małą wyrazistością semantyczną pozostałych wykładników przeczenia). Uwarunkowania tego stanu tkwią w historii polszczyzny.

Stanisław Dubisz
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego