postrzegać a spostrzegać
Często spotykam się z myleniem "postrzegania" ze "spostrzeganiem", czyli używaniem czasownika "spostrzegać" w znaczeniu "rozumieć jako...", "odbierać jako...", "konotować", "postrzegać". Zamienne używanie "postrzegać" i "spostrzegać" wydaje mi się błędne - a może błędne jest moje przekonanie na ten temat?
Przykładowe zdania, gdzie zastąpiłabym "spostrzeganie" "postrzeganiem":
"Alkoholizm zaczął być spostrzegany jako choroba niezawiniona". "Wyniki badań poświęconych spostrzeganiu własnego ciała przez osoby z nadmierną masą ciała są niejednoznaczne".
Będę wdzięczna za rozstrzygnięcie.
Rzeczywiście, oba przywołane w pytaniu wypowiedzenia wymagają formy opartej na czasowniku postrzegać w znaczeniu ‘oceniać coś lub kogoś w określony sposób’:
- Alkoholizm zaczął być postrzegany jako choroba niezawiniona.
- Wyniki badań poświęconych postrzeganiu własnego ciała przez osoby z nadmierną masą ciała są niejednoznaczne.
Nie jest jednak do końca tak, że czasownik spostrzegać oznacza wyłącznie funkcję zmysłową ludzkiego ciała polegającą na widzeniu kogoś lub czegoś i zwracaniu na to uwagi, tak jak w poniższych zdaniach:
- Natychmiast wyciągnąłem rękę, spostrzegając, jak strasznie ona mi drży.
- Niektóre zwierzęta zdolne są spostrzegać rzeczy zdumiewająco drobne, uchodzące oczom człowieka.
- Spostrzegam, że całe podwórko jest białe.
- Spostrzegł nową książkę na wystawie.
- Spostrzegła w tłumie znajomą.
Czasownik spostrzegać może również odnosić się do działań intelektualnych człowieka, polegających na tym, że ktoś zdaje sobie z czegoś sprawę, por. np.
- Ochłonąwszy z gniewu, spostrzega, że to, co powiedział, nie odpowiada prawdzie, ale odwołać już trudno i brnie dalej w kłamstwie.
- Rozmawiając ze swoimi uczniami, którzy pokończyli naukę, spostrzegam, jak wielka jest rola nauczyciela.
- Spostrzegał zachodzące zmiany.
- Spostrzegła, że zrobiła mu przykrość.