przecinek a powtórzone spójniki
mam pytanie dotyczące spójników rozłącznych albo/lub/czy. Zasada mówi, że w wypadku, kiedy są one powtórzone i wprowadzają elementy równorzędne w zdaniu, należy stawiać przed nimi przecinek, np.: „Kup kawę albo herbatę, albo kakao”. A co w wypadku zdań o podobnej konstrukcji, ale takich, w których spójniki się różnicuje? Na przykład: „Kup kawę lub herbatę(,) albo kakao”. Czy po herbatę powinien być przecinek?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Z poważaniem
AP, Lublin
11.10.2011
11.10.2011
Witam,mam pytanie dotyczące spójników rozłącznych albo/lub/czy. Zasada mówi, że w wypadku, kiedy są one powtórzone i wprowadzają elementy równorzędne w zdaniu, należy stawiać przed nimi przecinek, np.: „Kup kawę albo herbatę, albo kakao”. A co w wypadku zdań o podobnej konstrukcji, ale takich, w których spójniki się różnicuje? Na przykład: „Kup kawę lub herbatę(,) albo kakao”. Czy po herbatę powinien być przecinek?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Z poważaniem
AP, Lublin
Przywołana zasada dotyczy powtarzania tego samego spójnika (z grupy i – lub – ani), a nie spójnika synonimicznego. Tak więc w zdaniu „Kup kawę lub herbatę albo kakao” przecinek nie powinien wystąpić.
Zasada ta ma jeszcze jedno ograniczenie: dotyczy spójników na granicy wyrażeń równorzędnych, tworzących jednorodny ciąg (w gramatyce mówi się o nim: szereg). Spójnik nie powinien więc pojawić się w zdaniu: „Kup kawę albo herbatę i wódkę albo wino”, jeśli nadawca nadaje mu strukturę taką jak poniżej:
Gdyby jednak przyjąć inną interpretację, mianowicie:
to przecinek byłby pożądany. W praktyce, gdy widzimy zdanie takie jak wyżej w formie pisanej, to nasuwa się nam pierwsza interpretacja, ponieważ lubimy symetrię i zgodnie z nią porządkujemy świat (ma się rozumieć, symetria nie jest jedyną zasadą strukturyzującą strumień danych, które percypujemy). Drugą interpretację można zasugerować w tekście mówionym, czyniąc pauzę przed pierwszym i drugim albo.
Dodam na koniec, że zasada stawiania przecinka przed powtórzonym spójnikiem dotyczy też zdań, w których pierwszy spójnik występuje przed pierwszym z łączonych składników, np. „Kup albo kawę, albo herbatę”. Pozostałe zastrzeżenia pozostają w mocy, tak więc w zdaniu „Kup albo kawę i herbatę, albo wódkę i wino” nie postawimy przecinka przed drugim i.
Zasada ta ma jeszcze jedno ograniczenie: dotyczy spójników na granicy wyrażeń równorzędnych, tworzących jednorodny ciąg (w gramatyce mówi się o nim: szereg). Spójnik nie powinien więc pojawić się w zdaniu: „Kup kawę albo herbatę i wódkę albo wino”, jeśli nadawca nadaje mu strukturę taką jak poniżej:
Kup ((kawę albo herbatę) i (wódkę albo wino)).
Gdyby jednak przyjąć inną interpretację, mianowicie:
Kup ((kawę) albo (herbatę i wódkę), albo (wino)).
to przecinek byłby pożądany. W praktyce, gdy widzimy zdanie takie jak wyżej w formie pisanej, to nasuwa się nam pierwsza interpretacja, ponieważ lubimy symetrię i zgodnie z nią porządkujemy świat (ma się rozumieć, symetria nie jest jedyną zasadą strukturyzującą strumień danych, które percypujemy). Drugą interpretację można zasugerować w tekście mówionym, czyniąc pauzę przed pierwszym i drugim albo.
Dodam na koniec, że zasada stawiania przecinka przed powtórzonym spójnikiem dotyczy też zdań, w których pierwszy spójnik występuje przed pierwszym z łączonych składników, np. „Kup albo kawę, albo herbatę”. Pozostałe zastrzeżenia pozostają w mocy, tak więc w zdaniu „Kup albo kawę i herbatę, albo wódkę i wino” nie postawimy przecinka przed drugim i.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
