przecinek przed powtórzonym czy

przecinek przed powtórzonym czy
14.07.2003
14.07.2003
Dzień dobry,
Kolejny raz zamieszczam pytanie o przecinek przed słowem czy. Chodzi o sytuację, w której pierwsze wystąpienie tego słowa wprowadza zdanie podrzędne, a drugie łączy człony tego zdania. Np. „Nie wiem, czy mam tu postawić przecinek(,) czy nie”. W różnych źródłach spotykam się z różnymi wersjami. Na przykład w odpowiedziach Poradni przecinek przed drugim czy występuje, a z kolei profesor Miodek pisze, że tak być nie powinno („Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty”). Czy jest to jakoś zróżnicowane (tzn. w pewnych przypadkach stawiamy przecinek, a w innych nie), a może obowiązuje tu dowolność?
Przepisy dotyczące używania przecinka w takich sytuacjach są dość subtelne i przez to trudne do zrozumienia i konsekwentnego stosowania. Zgodnie z nimi powinniśmy poprzedzać przecinkiem powtorzoną partykułę pytajną (tak jest w Pańskim przykładzie: „Nie wiem, czy mam tu postawić przecinek, czy nie”). Nie powinniśmy natomiast poprzedzać przecinkiem spójnika czy o znaczeniu 'lub' (tak jest w przykładzie cytowanym za prof. Miodkiem). Ponieważ rozstrzygnięcie, czy mamy do czynienia z partykułą, czy ze spójnikiem (sic!), bywa trudne, a czasem niemożliwe, w sytuacjach wątpliwych radzę poprzedzać przecinkiem powtórzone czy, czyli przyjmować interpretację partykułową jako domyślną.
Dodajmy, że spójnik czy należy do klasy tzw. spójników szeregowych, które wymagają przecinka przed swoim drugim, trzecim i każdym następnym wystąpieniem. Dla zilustrowania tego skomplikujmy nieco zdanie prof. Miodka: „Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty, czy wody”. Pierwsze czy jest tu partykułą pytajną, wprowadzającą zdanie podrzędne i dlatego wymaga przecinka. Drugie czy jest spójnikiem (łączy formy kawy i herbaty), dlatego przecinka nie potrzebuje. Trzecie czy jest też spójnikiem i ponieważ występuje w tej funkcji drugi raz, musi być poprzedzone przecinkiem. Do szeregowych należą też spójniki i, lub, albo, ani, ni, dlatego piszemy np. „Kup chleb i gazetę, i zapałki”, a także „Albo trzeba coś kupić, albo nie”.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego