przyimki w skrótowcach

przyimki w skrótowcach
16.06.2012
16.06.2012
Nazwę przedmiotu wiedza o społeczeństwie skraca się powszechnie do postaci fonetycznej [vos]. Powstaje jednak kłopot, kiedy chcieć ją zapisać. Stosując się do ogólnych reguł pisowni skrótowców, używałem zawsze formy WoS (por. np. ZBoWiD, CIoK). Tym większe było moje zdziwienie, kiedy przekonałem się, że słownik ortograficzny uwzględnia jedynie warianty wos. i WOS. Czy regularne WoS i WoK należałoby więc uznać za gorsze, bo pozanormatywne? Czy istotnie pozanormatywne znaczy: gorsze?
O tym, że przyimki w skrótowcach piszemy małymi literami, informuje np. Słownik skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego. WSO PWN nie wymienia takiej reguły w par. 56, dotyczącym skrótowców, ogranicza się do informacji, że przyimek w skrótowcu może być pominięty, np. TOZ 'Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami'. Myślałem już, że zastrzeżenia dotyczącego przyimków w WSO w ogóle nie ma, ale p. Michał Kunik, korespondent naszej poradni, zwrócił mi uwagę, że należy podążyć za odsyłaczem prowadzącym do p. 18.32.3.
W praktyce zrobimy roztropnie, pisząc tak, jak podano na liście haseł słownika: WOS (bez zamykającej kropki) lub wos. (z kropką). Jest to pisownia zgodna z uzusem, a uzus – dobrze utrwalony – powinien mieć zawsze pierwszeństwo przed regułą.
Także wyjątek – z samej swojej istoty – powinien logicznie poprzedzać regułę, tzn. ilekroć z nią koliduje, tylekroć powinniśmy mu dawać pierwszeństwo. Jeśli np. jedziemy autostradą, gdzie dopuszczalna prędkość wynosi, powiedzmy, 130 km/h (to jest nasza „reguła”), i widzimy znak ograniczenia prędkości do 100 km/h („wyjątek”), to nie możemy go zignorować.
Ten przykład okazuje się jednak ryzykowny. Jeżeli bowiem powszechny uzus pozwala przekraczać ograniczenie prędkości na autostradzie, to zgodnie z tym, co napisałem wyżej, powinien mieć pierwszeństwo przed kodeksem drogowym. Najwyraźniej z językiem nie jest całkiem tak, jak z jazdą samochodem.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego