przyrostek -anin a dopełniacz liczby mnogiej

przyrostek -anin a dopełniacz liczby mnogiej
6.09.2005
6.09.2005
gdańszczanin, D. lm. gdańszczan, PeruwianinPeruwian, Indianin – Indian, mahometanin – mahometan itd. Tak odmienia się większość wyrazów kończących się na -anin. Również grubianin, purytanin czy diecezjanin dają tylko formy przycięte, kończące się -an.
Tymczasem Korsykanin daje już 2 warianty D. lm.: Korsykan a. Korsykanów. Podobnie wegetarianin. Wreszcie Afrykanin, meksykanin, anglikanin, kamilianin i augustianin mają już tylko formę z -anów (Afrykanów itd.).
Skąd bierze się ta różnica?
Problem dotyczy rzeczowników z przyrostkiem -anin. Najliczniejszą grupę w ich obrębie stanowią nazwy mieszkańców, np. szczecinianin, Rosjanin. Nazwy te mają w dopełniaczu liczby mnogiej tzw. formy bezkońcówkowe, przy czym temat fleksyjny wyrazu jest skrócony o końcowe -in, np. szczecinian, Rosjan. Wyjątkiem są te nazwy mieszkańców, które przed przyrostkiem mają -k-, np. Amerykanin, meksykanin ‘mieszkaniec miasta Meksyk’, ponieważ w dopełniaczu liczby mnogiej przyjmują końcówkę -ów (temat również jest skracany), np. Amerykanów, meksykanów.
Nazwy rzadziej używane mogą mieć warianty, jak to jest w przypadku nazwy Korsykanie i formy Korsykanów (formę tych Korsykan uznałbym za poboczną).
Wyrazy oznaczające członków zgromadzeń zakonnych mają w tym przypadku gramatycznym zawsze końcówkę -ów, dodawaną po skróconym temacie, np. franciszkanów, salezjanów.
Wyrazy grubianin i purytanin powinny mieć końcówkę -ów: grubianów, purytanów.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego