reflektować

reflektować
27.01.2010
27.01.2010
W polskich tekstach homiletycznych i rozważaniach religijnych można często spotkać słowo reflektować w znaczeniu: 'rozważać coś, podejmować refleksję nad czymś'. Słowniki rejestrują jedynie formy: reflektować się i reflektować na coś. Czy wspomniane wyżej „kaznodziejskie” zastosowanie tego czasownika można uznać za poprawne?
Z poważaniem,
Maria Jankowska
We współczesnych słownikach jest reflektować na coś (tzn. mieć ochotę na coś) i reflektować się (tzn. wstrzymywać jakieś działanie, spostrzegłszy swój błąd). Słownik Doroszewskiego notuje też – i to na pierwszym miejscu – starsze znaczenie reflektować 'przywodzić kogoś do rozwagi', które ilustruje m.in. cytatem z Lalki: „Niechże się pani uspokoi!… – łagodnie reflektował ją Maruszewicz”. Znaczenie to jeszcze nie odeszło w niepamięć, można je znaleźć także u niektórych późniejszych autorów, np. Iwaszkiewicza, Newerlego, Wańkowicza.
Natomiast znaczenie, o które Pani pyta, w słowniku Doroszewskiego jest przytoczone z kwalifikatorem daw. (dawne) i zilustrowane tylko jednym, XIX-wiecznym cytatem. We współczesnych tekstach, zgromadzonych w Korpusie Języka Polskiego PWN, przykładów na nie w tekstach pisanych w ogóle nie znalazłem, a nieliczne przykłady z tekstów mówionych są niewiarygodne i niejednoznaczne. Trzeba jednak przyznać, że tekstów religijnych w korpusie PWN jest mało.
Z powyższego można wysnuć taki wniosek: reflektować w znaczeniu 'snuć refleksje' to czasownik we współczesnym języku ogólnym bardzo rzadki, nawiązujący do znaczenia, które dawniej było żywe. Ponieważ w języku Kościoła wiele jest językowych archaizmów, obecność interesującego Panią czasownika w języku kościelnym nie dziwi. Nie ma podstaw, aby uznać, że kościelne reflektować jest błędem językowym.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego