samodoskonalenie
29.12.2011
29.12.2011
Dlaczego w Słowniku języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka doskonalenie samego siebie, swego charakteru reprezentowane jest przez hasło samodoskonalenie (się), a w Uniwersalnym słowniku języka polskiego przez hasło samodoskonalenie?Podstawowy czasownik brzmi samodoskonalić się i chociaż znaczenie 'sam' jest w nim przekazywane dwukrotnie, raz za pomocą przedrostka, drugi raz zaimka zwrotnego, to jednak z zaimka zrezygnować nie można, por. „Dlaczego ludzkość ma się samodoskonalić?” (J. M. Rymkiewicz) i „Dlaczego ludzkość ma samodoskonalić?” (zdanie „dziurawe”, eliptyczne). Od samodoskonalić się tworzymy regularnie rzeczownik samodoskonalenie się. Mniej regularne jest tworzenie rzeczowników tego typu (tzw. gerundiów) z pominięciem cząstki się czasownika, por. z powodu przejedzenia (się), bez zająknięcia (się), ale tylko po najedzeniu się, chociaż „Pękaliśmy z najedzenia” (Wiesław Myśliwski). Narodowy Korpus Języka Polskiego pokazuje, że samodoskonalenie występuje zarówno z się, jak i bez się, tak więc opis zawarty w starszym słowniku por red. M. Szymczaka jest bliższy rzeczywistości.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski