słowotwórstwo w SMS-ach i czatach
Chciałbym się dowiedzieć nieco więcej o przemianach językowych i słowotwórstwie w SMS-ach i na czatach. Wydaje mi się, że wiele nowych słów jest tworzonych przez twórców SMS-ów. Co na to wpływa i jakie mogą być tego skutki?
Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.
3.03.2005
3.03.2005
Witam! Chciałbym się dowiedzieć nieco więcej o przemianach językowych i słowotwórstwie w SMS-ach i na czatach. Wydaje mi się, że wiele nowych słów jest tworzonych przez twórców SMS-ów. Co na to wpływa i jakie mogą być tego skutki?
Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.
Jeśli chodzi o przemiany językowe w najnowszej polszczyźnie, bo tak trzeba rozumieć pierwszą część pytania, to jest to zagadnienie obszerne i skomplikowane, nie da się go więc omówić w poradzie językowej. Polecam Zarys historii języka polskiego 1939-2000 Ireny Bajerowej i Polszczyznę 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci pod redakcją Walerego Pisarka.
Zagadnienie drugie, słowotwórstwo w SMS-ach i czatach, to – podobnie jak zagadnienie ogólniejsze – czyli język SMS-ów i język czatów (uwaga: łączenie jednych i drugich prowadzi do znacznych uproszczeń!) temat mocno zmitologizowany. Upowszechniany jest, głównie w prasie, pogląd, jakoby był to niezwykle osobliwy język, tymczasem najbardziej istotna jego właściwość polega na zastosowaniu pisma do ekspresji potocznej. To akurat jest trudna do analizowania sprawa, toteż dziennikarze nawet nie umieją jej dostrzec, a bezustannie ekscytują się powierzchownymi i płytkimi zjawiskami, emotikonami przede wszystkim.
Temat jest bardzo skomplikowany, toteż mogę jedynie zasygnalizować najważniejsze problemy. Przede wszystkim muszę stwierdzić, że po oddzieleniu sfery przypadku (liczne błędy w pisowni) trudno w języku czatów i SMS-ów znaleźć cokolwiek, czego by nie było w języku potocznym: i w gramatyce, i w słownictwie, i w świecie przedstawionym.
W słowotwórstwie czatowym zwracają np. uwagę wyrazy tworzone przez ucięcia podstaw słowotwórczych, np. cze ‘cześć’, nara ‘na razie’. Nie jest jednak wykluczone, że te wyrazy występowały wcześniej w języku mówionym, np. kojarzony z czatami przysłówek spoko ‘spokojnie’ był znany na długo przed ich pojawieniem się u nas.
Ze słowami tworzonymi przez twórców czatów też trudna sprawa, bo bardzo wiele takich wyrazów ma charakter okazjonalny, a nawet momentalny. Z tej przyczyny nie można tu mówić o pomnażaniu zasobu leksykalnego. O słownictwie SMS-owym trudno coś pewnego powiedzieć, bo komunikacja tego rodzaju ma charakter osobisty.
Krótkość form czatowych i SMS-owych wynika oczywiście z warunków, w jakich powstają komunikaty. Jeśli o skutki chodzi: nie chciałbym się wdawać w gdybanie, ale nie przewiduję skutków negatywnych.
Zagadnienie drugie, słowotwórstwo w SMS-ach i czatach, to – podobnie jak zagadnienie ogólniejsze – czyli język SMS-ów i język czatów (uwaga: łączenie jednych i drugich prowadzi do znacznych uproszczeń!) temat mocno zmitologizowany. Upowszechniany jest, głównie w prasie, pogląd, jakoby był to niezwykle osobliwy język, tymczasem najbardziej istotna jego właściwość polega na zastosowaniu pisma do ekspresji potocznej. To akurat jest trudna do analizowania sprawa, toteż dziennikarze nawet nie umieją jej dostrzec, a bezustannie ekscytują się powierzchownymi i płytkimi zjawiskami, emotikonami przede wszystkim.
Temat jest bardzo skomplikowany, toteż mogę jedynie zasygnalizować najważniejsze problemy. Przede wszystkim muszę stwierdzić, że po oddzieleniu sfery przypadku (liczne błędy w pisowni) trudno w języku czatów i SMS-ów znaleźć cokolwiek, czego by nie było w języku potocznym: i w gramatyce, i w słownictwie, i w świecie przedstawionym.
W słowotwórstwie czatowym zwracają np. uwagę wyrazy tworzone przez ucięcia podstaw słowotwórczych, np. cze ‘cześć’, nara ‘na razie’. Nie jest jednak wykluczone, że te wyrazy występowały wcześniej w języku mówionym, np. kojarzony z czatami przysłówek spoko ‘spokojnie’ był znany na długo przed ich pojawieniem się u nas.
Ze słowami tworzonymi przez twórców czatów też trudna sprawa, bo bardzo wiele takich wyrazów ma charakter okazjonalny, a nawet momentalny. Z tej przyczyny nie można tu mówić o pomnażaniu zasobu leksykalnego. O słownictwie SMS-owym trudno coś pewnego powiedzieć, bo komunikacja tego rodzaju ma charakter osobisty.
Krótkość form czatowych i SMS-owych wynika oczywiście z warunków, w jakich powstają komunikaty. Jeśli o skutki chodzi: nie chciałbym się wdawać w gdybanie, ale nie przewiduję skutków negatywnych.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
