spowalniacz i hamulec
Szanowni Państwo,
zakładam, że rzeczownik „spowalniacze” nie jest synonimem słowa „hamulce”. Proszę mnie poprawić jeśli jestem w błędzie.
Z góry dziękuję za okazaną pomoc.
Z poważaniem
Konrad K
Jest odmiana środowiskowa (zawodowa) polszczyzny, w której oba przywołane w pytaniu rzeczowniki są stosowane wymiennie, a więc stanowią synonimy. Chodzi mianowicie o branżę meblarską, w której mianem spowalniacza albo hamulca określa się rodzaj akcesorium, umożliwiającego płynne opuszczenie drzwiczek, klap itp. i odpowiadającego za ciche ich zamykanie.
Istnieją oczywiście konteksty znaczeniowe, w których oba omawiane tu wyrazy bliskoznacznikami nie są, por.
- hamulec (niem. Hemmholz ‘drzewo do hamowania, hamulec’): 1) ‘urządzenie do zmniejszania prędkości i zatrzymywania pojazdów, maszyn itp.’, np. hamulce w aucie, w rowerze, w wózku; 2) ‘czynnik zwalniający lub zatrzymujący rozwój czegoś’, np. hamulec inflacji, nauki, postępu; 3) ‘czynnik psychiczny powstrzymujący coś lub kogoś od działań nieakceptowanych społecznie’, np. hamulce moralne;
- spowalniacz (od: spowalniać + -acz): 1) fiz. ‘substancja używana w reaktorach jądrowych do zmniejszania energii neutronów; moderator’, np. spowalniacz neutronów w reaktorze uranowym; 2) techn. ‘poprzeczna wypukłość na jezdni, mająca na celu ograniczenie prędkości pojazdów poruszających się po drodze; próg zwalniający’, np. spowalniacz drogowy; 3) środ. ‘gatunek marihuany silnie spowalniający reakcje człowieka’.