stały fragment gry
Nie jestem fanem piłki nożnej, ale zdarza mi się obejrzeć mecz mistrzostw. Zaintrygowało mnie więc pytanie znajomego, który najwyraźniej jeszcze rzadziej ogląda piłkę: Co to są „stałe fragmenty gry”? Odkryłem, że jest to błędne tłumaczenie zwrotu „set pieces”, który po polsku powinien brzmieć „ustawione/ustalone fragmenty gry”. Chodzi o wznowienie gry w konkretnym ustawieniu zawodników. Ale czy prawidłowo jest mówić „stałe”? Moim zdaniem nie. Są inne, bardziej stałe fragmenty gry (np. przerwa).
Stały fragment gry (ang. set piece lub set play) to wynikające z przepisów gry w piłkę nożną zagranie, które wykonuje się po wcześniejszym zatrzymaniu gry przez sędziego (np. z powodu faulu). Do stałych fragmentów gry należą m.in. rzuty wolne, rożne i karne.
Termin piłkarski przeniknął także do potocznego języka ogólnego. Oznacza w nim ‘coś, co się wielokrotnie powtarza w określonych okolicznościach’, por. np.
Właściwie każde wejście na trybunę posła [...] budzi poruszenie [...]. Poseł zresztą rzadko na trybunę wchodzi. Najczęściej się wdziera, zupełnie nie zważając na to, czy marszałek pozwala mu zabrać głos, czy też nie. Gdyby nie te stałe fragmenty gry, poseł pozostałby osobą zupełnie anonimową nawet dla sejmowych bywalców.
Etymologia omawianego tu wyrażenia nie jest do końca znana. Wbrew jednak temu, co pisze korespondent Poradni, nie można go uznać za niefunkcjonalne. Podstawowe znaczenie przymiotnika stały to przecież ‘pozostający w tym samym miejscu i położeniu, nieruchomy, zawsze taki sam, ściśle ustalony, określony’.
