super

super
28.09.2012
28.09.2012
Niedawno w Poradni pojawiła się opinia, że obowiązuje łączna pisownia przedrostka super niezależnie od znaczenia (superczłowiek 'superman' i 'świetny gość', supersamochód 'wyścigówka' i 'fajna bryka', superlaska 'szprycha' i 'git dziewucha'). Sam jestem zwolennikiem różnicowania pisowni, tak jak w przypadku płyty długogrającej. I w USJP takie zróżnicowanie nastąpiło, właśnie w haśle super (choć akurat słowo okazja chyba go nie wymaga…). Czy mogę prosić o skomentowanie tej rozbieżności?
„Niedawno” znaczy chyba 24 kwietnia 2011 roku, gdyż wtedy opowiadałem się za łączną pisownią słowa superczłowiek niezależnie od znaczenia, jakie chcemy przekazać. Półtora roku w naszej poradni to dużo, niemniej jednak podtrzymuję tamtą opinię. Przykład „To była naprawdę super okazja” w USJP jest odosobniony: w haśle nie widać próby uzależnienia pisowni od znaczenia, raczej już od funkcji składniowej, gdyż przykład ilustruje przymiotnikowe użycie słowa super. Jestem zdania, że taki przymiotnik istnieje, ale powinien być używany predykatywnie, np. „Okazja była naprawdę super”, natomiast w pozycji przed rzeczownkiem super powinno funkcjonować jako quasi-przedrostek (ewentualnie pierwszy człon wyrazu złożonego), jak w setkach podobnych przykładów, por. superkomputer, hipermarket, mikroświat, minireportaż (przykłady z WSO PWN). Wprawdzie WSO podaje też zapis top modelka (pewnie pod wpływem uzusu, czym wprowadza pewien zamęt), ale wyjątek nie uchyla reguły.
To wszystko nie znaczy, że jest przeciwny doraźnym zmianom w pisowni, motywowanym komunikacyjnie lub choćby ludycznie. Żyjemy w czasach, gdy modna stała się (w gruncie rzeczy dość infantylna) zabawa słowem, np. w nagłówkach gazet łatwo znaleźć zapisy typu „Polska (nie)rządem stoi”. Ten przykład – przyznaję, że przeze mnie na poczekaniu wymyślony – jest zresztą dość prosty, pomysłowość dziennikarzy bywa większa. Jeśli ktoś decyduje się na odejście od zasad ortografii, powinien pamiętać, aby jego zamiar został rozpoznany jako taki (a nie jako świadectwo nieznajomości reguł).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego