świadek koronny

świadek koronny

4.11.2023
4.11.2023

Skąd pojawił się w polszczyźnie termin świadek koronny? Sama instytucja ma ponoć korzenie w prawodawstwie anglosaskim, ale tam nazywa się „King's/Queen's evidence” (czyli „świadek króla/królowej”), ewentualnie "state's evidence" w Ameryce („świadek stanu” albo „państwa”). Czy nasz zwrot jest wobec tego kalką z innego języka (np. niemieckiego „Kronzeuge”)?

Przy tworzeniu polskiego określenia terminologicznego świadek koronny nie można oczywiście wykluczyć jakiegoś wpływu języka niemieckiego (por. der KronzeugeKrone ‘korona’ + Zeuge ‘świadek’), lecz najpewniej złożenie to powstało na gruncie polskim. Przymiotnik stanowiący drugi człon w tym wyrażeniu został utworzony rzecz jasna od rzeczownika korona, ale we współczesnej polszczyźnie oznacza on nie tylko ‘coś związanego z monarchą lub monarchią’ (np. skarbiec koronny, marszałek wielki koronny, rada koronna, wojska koronne), lecz także (a nawet przede wszystkim) ‘coś, co jest najważniejsze, w zasadniczym stopniu wpływa na coś innego’ (np. koronny argument, dowód, przykład, zarzut; koronna dyscyplina; scena; koronne danie). Świadek koronny to najważniejszy świadek policji i prokuratury. Współpracuje z obiema instytucjami w celu ujęcia pozostałych osób biorących udział w przestępstwie i świadczy przeciwko nim w procesie sądowym.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego