świadkini

świadkini

18.04.2023
18.04.2023

Szanowni Państwo, zwracam się z pytaniem, czy żeńska forma świadkini (w rodzaju męskim np. świadek historii, świadek wydarzeń) jest poprawna?

Pod względem słowotwórczym przywołany w pytaniu feminatyw jest utworzony prawidłowo. Przyrostek -ini, który – wraz z oboczną formą -yni – jako jedyny tworzy w polszczyźnie wyłącznie żeńskie nazwy osobowe, dość regularnie pozwala derywować feminatywy od podstaw zakończonych na -ek, por. np. członek → członkini; marszałek → marszałkini czy potomek → potomkini. A zatem na tej samej zasadzie formant -ini utworzy żeński odpowiednik świadka, czyli świadkinię.

Formą świadkini posługiwano się w polszczyźnie już na początku XX w. W artykule opublikowanym w gazecie „Górnoślązak” z 1901 r. czytamy: Dr. Seyda: Czy świadkini może zeznanie swe zaprzysiądz? [pisownia oryginalna]. Wyraz ten jest także – stosunkowo często – spotykany we współczesnych tekstach, pisanych zarówno w odmianie potocznej, jak i oficjalnej polszczyzny, por. np.

  • Świadkini zmiany porządku
  • Wspomnienia świadkini tragedii w Sahryniu
  • Polina Graborova, świadkini zbrodni przeciwko ludzkości, której Rosjanie dopuszczają się w oblężonym Mariupolu, opowiada o horrorze wojny.
  • Kluczowa świadkini zeznawała w obecności Ordo Iuris.
  • Sąd odrzuca wniosek obrony Justyny i świadkini Ani o odwołanie udziału Ordo Iuris z procesu za upublicznienie danych świadków na SM!
  • Omówione zostanie też znaczenie reagowania na niepożądane sytuacje z pozycji świadka/świadkini.
  • Jak może pamiętacie, według relacji tej świadkini, Ibrahim przez sześć dób podróżował w rzece.
  • Autor czyni rozróżnienie pomiędzy tragicznymi przeżyciami Rosenstein – naocznej świadkini Holokaustu – a biografią Williamsa jako potomka afrokaraibskich przodków.

Co się zaś tyczy oceny stylistycznej omawianego derywatu świadkini: osoby o tradycyjnym podejściu do zagadnień językowych ocenią go zapewne jako formę potoczną (jak inne stosunkowo niedawno powstałe feminatywy typu: adiunktka, historyczka, filolożka, socjolożka). Inni z kolei uznają tę formę za neutralną stylistycznie i nie będą widzieli problemu w posługiwaniu się nią w tekstach oficjalnych.

Na koniec należy stwierdzić, że świadkini konkuruje w uzusie z formą utworzoną za pomocą formantu -yniświadczyni (z alternacją morfonologiczną [k] : [cz]). Forma ta jest notowana w Wielkim słowniku ortograficznym PWN oraz w Słowniku języka polskiego w znaczeniu: „1) ‘kobieta powołana przez sąd do złożenia zeznań w jakiejś sprawy’; 2) ‘kobieta potwierdzająca podpisem jakiś akt prawny’; 3) ‘kobieta obecna przy czymś i mogąca opowiedzieć o tym’”. Czas pokaże, która z obocznych form utrzyma się w polszczyźnie.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego