transkrypcja zapisów cyrylickich (2)

transkrypcja zapisów cyrylickich (2)
4.09.2007
4.09.2007
Pytanie dotyczy pisowni Hryn´ko, Akin´szyna (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/transkrypcja-zapisow-cyrylickich;8433.html). Лебедь to taki sam przypadek, ale w encyklopedii występuje jako Lebied (https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Lebied-Aleksandr-I;3931113.html), a w tekstach najczęściej jako Lebiedź. Żeby napisać Lebied´, trzeba najpierw znaleźć zasady, nie dowierzyć, dopytać w Poradni i dopiero wtedy. Kilku Lebied´-ów (jak to odmieniać?) w Google się znajdzie, ale bardzo mało. Czemu więc ma służyć ta „naukowość” z apostrofem? Czemu nie Hryńko, nie Akińszyna?
Pytanie, na które odpowiedziałem przed miesiącem, brzmiało: „Jak prawidłowo zapisać w transkrypcji nazwiska rosyjskie Акиньшина i ukraińskie Гринько”. Podałem odpowiedź, opierając się na obowiązujących zasadach transkrybowania, opisanych np. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN. W związku z tym moją odpowiedź można łatwo zweryfikować, a z tego wynikać musi wniosek: podane zapisy są prawidłowe.
Proszę przy tym o rozważne używanie języka, bo ironiczne sformułowanie „naukowość” jest tu nie na miejscu, skoro w wielu wypadkach (np. w tekstach naukowych, w opisach bibliotecznych) użycie innych zapisów niż transkrybowane lub transliterowane byłoby błędem. Co więcej: niekiedy musimy nazwy cyrylickie zapisywać w transliteracji (która różni się od transkrypcji), ale takie zapisy mogłyby jeszcze mocniej zaskoczyć mało tolerancyjne głowy.
Inna rzecz, jak to się ma do zwyczaju językowego i możliwości, jakie stwarza nasz system językowy. Tu jednak odpowiedź jest trudna, bo nazwisko Лебедь to wcale nie taki sam przypadek. Jest to nazwisko rosyjskie, podobnie jak Akin´szyna, ale już Hryn´ko jest nazwiskiem ukraińskim. Dobrze wiedzieć, że zasady transkrypcji i transliteracji z rosyjskiego i ukraińskiego nie są identyczne.
Może to budzić wątpliwości. Proszę jednak o zadawanie konkretnych i jasno sformułowanych pytań.
Jak widać, sprawa jest skomplikowana, a podany w pytaniu przykład niczego nie wyjaśnia. Gdybym miał proponować formy proste w użyciu, sugerowałbym (opierając się na zwyczaju językowym) zapisy Hryńko i Akinszyna.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego