trzy pytania

trzy pytania
12.03.2013
12.03.2013
Jak jest poprawnie:
1. „Rodzeństwo Nowakowie wyjechało na wakacje” czy „Rodzeństwo Nowakowie wyjechali na wakacje”?
2. Szkoła Podstawowa Nr 1 czy nr 1?
3. Czy w oficjalnym zaproszeniu można napisać 120-lecie szkoły, czy lepiej zapisać liczbę słownie?
Bardzo proszę o odpowiedź.
Właściwie prosi Pani o trzy odpowiedzi, wbrew regułom poradni, które każą wysyłać tylko jedno pytanie za każdym razem. To życzenie wynika stąd, że pytania staramy się kategoryzować (z kategoryzacji korzysta poradniana wyszukiwarka), a trudno kategoryzować pytania podwójne czy potrójne, dotykające różnych rzeczy.
Ad 1. Słowa rodzeństwo i państwo zachowują się różnie, powiemy więc „Rodzeństwo wyjechało na wakacje”, ale „Państwo Nowakowie wyjechali na wakacje”. W Pani przykładzie połączenie wyrazowe rodzeństwo Nowakowie skłania jednak, by orzeczenia użyć w liczbie mnogiej. Jest to, jak sądzę, kwestia zwyczaju, nie gramatyki, gdyż w tzw. grupach apozycyjnych (których przykładem jest wyrażenie rodzeństwo Nowakowie) elementem nadrzędnym, decydującym o łączliwości z kontekstem, jest pierwszy człon. Zgodnie z gramatyką byłoby więc „Rodzeństwo Nowakowie wyjechało na wakacje”, ale w NKJP znajdziemy wyłącznie przykłady z orzeczeniem w liczbie mnogiej (co prawda, zaledwie dwa): „Rodzeństwo Kuligowie, podobnie jak wiele rodzin z Nowego Sącza i sąsiedniej Piątkowej, zostali zalani podczas ubiegłorocznej lipcowej powodzi” i „Wynikami zasłużyli sobie na wpisanie na listę warcabiści rodzeństwo Szczybyłowie (…)”. Można je znaleźć za pomocą wyszukiwarki Poliqarp, stosując kwerendę:
[base=rodzeństwo] [orth=.*owie]

Chyba najlepszym wyjściem w tej sytuacji byłoby zdanie: „Rodzeństwo Nowaków wyjechało na wakacje”, które nie budzi wątpliwości. Konstrukcji tego rodzaju jest także więcej w NKJP.
Ad 2. Skrót nr w nazwach własnych piszemy małą literą, zob. WSO PWN, zasada [84].
Ad 3. Moim zdaniem zapis cyfrowo-słowny jest w takim zastosowaniu lepszy: krótszy i bardziej czytelny, a przy tym niesprzeczny z podstawowymi zasadami pisowni.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego