tytuły hebrajskich tekstów świętych

tytuły hebrajskich tekstów świętych
20.12.2012
20.12.2012
Szanowni Państwo,
w Misznie w tekście zasadniczym jest stosowana wielka litera w wyrazie Mędrcy, np. „Mędrcy mówią’’, a dalej jest ich wypowiedź. W przedmowie zaś litera mała, np. mędrcy, mędrcy rabiniczni. Czy nie powinna być zawsze wielka? Zapisano również Talmud Jerozolimski, Talmud Palestyński wielką literą, ale Biblia hebrajska. Czy nie powinno się konsekwentnie kierować zwyczajem i pisać Biblia Hebrajska?
Z wyrazami szacunku
Iwona Stachowicz
Wszystkie hebrajskie teksty święte są zapisywane majuskułą, tzn. pismem złożonym wyłącznie z wielkich liter. Wyróżnianie wyrazów za pomocą wersalika w tłumaczeniach tych tekstów na języki nowożytne jest kwestią konwencji obowiązujących w danym języku i decyzji redaktorskich. W polskim tłumaczeniu Talmudu nie mają żadnego ortoepicznego uzasadnienia wielkie litery w przypadku słów mędrcy, jerozolimski itd. Sądzę, że nazwy Talmud jerozolimski (lub palestyński) i być może Talmud babiloński zostały w całości zapisane wielkim literami ze względów innych niż językowe. Talmud zasadniczo składa się z dwóch części: starszej, Miszny, i młodszej, Gemary, która powstała w dwóch środowiskach – w Palestynie i w Babilonii, czego konsekwencją jest istnienie dwóch rodzajów Gemary, a co za tym idzie i dwóch rodzajów Talmudu, nazywanych Talmudem jerozolimskim (palestyńskim) i Talmudem babilońskim. Być może redaktorami polskiego wydania kierowała potrzeba – z mojego punktu widzenia nieuzasadniona – wyróżniania odrębności obu tych talmudów. Nazwy „genetyczne” Talmudu czy Biblii (jerozolimski, babiloński, hebrajski) służą odróżnianiu dzieł, wskazują miejsce ich powstania, odnalezienia, tradycję, wedle której były opracowywane czy kompletowane, tłumacza itp. Podobnie jak w tytułach Psałterz floriański, Biblia brzeska, tak też w przypadku Talmudu, miejsce jego powstania nie powinno być w jakiś szczególny sposób wyróżniane. Drugi wyraz i kolejne w wielowyrazowych tytułach zasadniczo (jeśli nie jest to człon dzierżawczy, jak np. Psałterz Dawidowy) zapisujemy małą literą, wyjątki – takie jak Księga Liczb lub Nowy Testament – podają słowniki ortograficzne. Jeżeli polscy redaktorzy zdecydowali się na pisownię typu Talmud Jerozolimski, to uczynili to zapewne ze względów grzecznościowych bądź uczuciowych, podobnie mogli postąpić w przypadku słowa mędrcy.
Piotr Sobotka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego