umiędzynarodawiać

umiędzynarodawiać
28.10.2013
28.10.2013
Na wykładach poświęconym stosunkom międzynarodowym cały czas powtarza się pojęcie umiędzynaradawiania. W związku z tym chciałem zapytać, dlaczego niepoprawny jest termin umiędzynarodowianie i z czego to wynika?
Za wzorcową powinniśmy uważać formę umiędzynarodawianie, powstała przez wymianę głosek [o]: [a] w części przyrostkowej dokonanej formy umiędzynarodowienie, ale nie w rdzennej. Używana na wykładach forma umiędzynaradawianie powstała przez zamianę samogłosek w rdzeniu, por. naródnarad, a taki sposób tworzenia czasowników niedokonanych od dokonanych uchodził dotąd za niewłaściwy. Z tego samego powodu kwestionowana w słownikach jest forma zaspakajać, za poprawną uchodzi zaspokajać.
Podstawowy czasownik dla wymienionej wyżej formy wzorcowej to umiędzynarodawiać. Formę wymienioną przez Pana na drugim miejscu należałoby wywieść od umiędzynarodowiać, co jest analogiczne do zaspokojać. Ponieważ nie akceptujemy tej ostatniej, wolimy zaś zaspokajać, więc myślę, że powinniśmy dawać pierwszeństwo formie umiędzynarodawiać.
Skąd wzięło się na wykładzie umiędzynaradawiać? Z tej samej przyczyny, która tłumaczy powstanie formy zaspakajać, mianowicie z wyrównania wszystkich samogłosek do [a], co jest oczywiście prostsze do wymówienia, niż pilnowanie, w której sylabie ma się pojawić [o], a w której [a].
W Narodowym Korpusie Języka Polskiego tępione w słownikach zaspakajać ma ponad 150 wystąpień, dla porównania zaspokajać ponad 3000. Przewaga tej ostatniej jest znaczna, ale frekwencja pierwszej jest też wysoka, więc właściwie należałoby ją aprobować jako rzadszy wariant. Czasownik, o który Pan pyta, jest w ogóle rzadszy, więc odpowiednie liczby w NKJP są mniejsze, ale zgodne z ogólną tendencją: umiędzynarodawiać – 11 wystąpień, umiędzynaradawiać – 3 wystąpienia.
W konkluzji chciałbym się opowiedzieć za uznaniem form typu zaspakajać i umiędzynaradawiać za rzadsze warianty wzorcowych form zaspokajać i umiędzynarodawiać – warianty dopuszczalne zwłaszcza w języku mówionym, gdzie wygoda artykulacyjna przemawia na ich korzyść. Na razie jednak słowniki w ocenie ww. form są niezgodne: Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN tępi formę zaspakajać, a Uniwersalny słownik języka polskiego tego samego wydawcy analogiczną formę umiędzynaradawiać notuje bez zastrzeżeń (co więcej, nie podaje częstszej i teoretycznie lepiej zbudowanej formy umiędzynarodawiać).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego