vanderwaalsowski

vanderwaalsowski

22.01.2021
22.01.2021

Tworząc przymiotniki od nazwisk obcojęzycznych, człon pochodzący od nazwiska zapisuje się tak, by polskimi głoskami móc odzwierciedlić oryginalną wymowę, albo zachowuje się oryginalną pisownię. Pierwszy sposób stosuje się szczególnie w przypadku nazwisk złożonych z wielu słów. Mamy zatem „bajkę lafontenowską”, ale już „ciecz niutonowską/newtonowską”. Jak zatem utworzyć przymiotnik od nazwiska van der Waals? Czy w myśl niderlandzkiej fonetyki powinniśmy mówić o oddziaływaniach fanderwaalsowskich?

Na początek uwaga natury ogólnej: polszczenie pisowni podstawy słowotwórczej bądź pozostawianie jej w oryginalnej formie zależy przede wszystkim od czasu utworzenia danego przymiotnika i częstości jego użycia. Im wcześniej powstał dany przymiotnik i im częściej się go używa, tym częściej dochodzi do spolszczenia pisowni. Przymiotnik od nazwiska La Fontaine ma oboczny kształt pisowniowy: lafontaine’owski albo lafontenowski. Z kolei WSO notuje tylko jedną formę przymiotnikową od nazwiska Newtonnewtonowski. Zazwyczaj przymiotników utworzonych od nazwisk postaci historycznych żyjących w XX i XXI stuleciu nie spolszcza się.

Odmienne zagadnienie to to, od jakich składników nazwy własnej osobowej tworzone są przymiotniki. Otóż najczęściej przymiotniki tworzone są od zasadniczego członu nazwiska, tzn. w skład przymiotnika nie wchodzą poprzedzające nazwisko przyimki i/lub rodzajniki, które są zapisywane małymi literami, por. np. lafontaine’owski (nie: *delafontaine’owski), goghowski (nie: *vangoghowski), beethovenowski (nie: *vanbeethovenowski). Oczywiście zdarzają się od tej reguły wyjątki, por. np. (Ferdinand) de Saussuredesaussure’owski. Podobnie jest w wypadku przymiotnika utworzonego od nazwy własnej (Johannes Diderik) van der Waals. Jak pokazuje szyba kwerenda internetowa, przymiotnik tworzony jest od nazwiska poprzedzonego połączeniem przyimka van i rodzajnika der. Tego rodzaju elementy nie są współcześnie poddawane adaptacji na poziomie pisowni. A zatem poprawna forma omawianego tu przymiotnika to: vanderwaalsowski, por.


Oddziaływania subtelne (vanderwaalsowskie).


Oddziaływania te mają vanderwaalsowski charakter.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego