w hesperyjskim sadzie

w hesperyjskim sadzie
1.01.2014
1.01.2014
Dzień dobry!
Proszę o ocenę poprawności przymiotników utworzonych od rzeczownika Hesperyd (mitologiczny ogród): hesperyjskie, hesperydowe, hesperydzkie (jabłonie). Są jakieś zasady tworzenia tego typu przymiotników? Związek z rzeczownikiem Hesperyd widać na przykładzie przymiotnika hesperyd-owy. Ale skąd przymiotnik hesperyjski? Z kolei dlaczego przymiotnik hesperydzki jest opatrzony kwalifikatorem błędu?
Pozdrawiam
Rafał Kowalski
Nic mi nie wiadomo o tym, aby mitologiczny ogród, w którym jabłonie rodziły złote jabłka, nazywał się Hesperyd. Dotąd znałem tylko słowo Hesperydy, odnoszące się do trzech nimf strzegących tego ogrodu.
Regularna forma od słowa Hesperydy brzmi hesperydzki lub hesperydowy (nie ma powodu, aby pierwszą z nich dyskwalifikować, w każdym razie nie ze względu na jej budowę). Z fraszki Na lipę Kochanowskiego pamiętamy jednak przymiotnik hesperyski:
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie.

Kochanowski prawdopodobnie utworzył go od słowa Hesperia, łacińskiej wersji imienia jednej z Hesperyd, używanego też jako nazwa krajów leżących na zachodzie. Starożytni Grecy miano Hesperii odnosili do Italii, a Rzymianie do Hiszpanii.
Regularna forma od Hesperia powinna brzmieć hesperyjski (por. np. artyleriaartyleryjski) i w WS0 PWN spośród trzech wymienionych przez Pana wariantów przymiotnika tylko forma hesperyjski figuruje na liście haseł. Jest wciąż żywa, używana nie tylko w nawiązaniach do wiersza Kochanowskiego. O hesperyjskich sadach pisze m.in. Miłosz w Traktacie poetyckim.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego