wodowisko

wodowisko
20.12.2007
20.12.2007
Co znaczy słowo wodowisko? Czy jest lub kiedyś było synonimem zbiornika wodnego? Słownik rosyjsko-polski Wiedzy Powszechnej z 1958r. podaje je jako tłumaczenie rosyjskiego водохранилище (słowo wodowisko znalazłem tylko w słowniku alternatywnym na kurnik.pl, wg którego to miejsce, gdzie ląduje hydroplan).
Dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam
Formant -isko / -ysko ma kilka znaczeń: przy jego pomocy tworzy się między innymi nazwy augumentatywne (np. kocisko, chłopisko) oraz nazwy miejsc (por. lądowisko ‘miejsce, gdzie można lądować’, składowisko ‘miejsce, gdzie można coś składować’). Znaczenie strukturalne formacji wodowisko opisuje parafraza ‘miejsce, gdzie można wodować’, co odpowiada znaczeniu realnemu – ‘miejsce wodowania hydroplanu’. W takim też sensie ten rzeczownik został zanotowany w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, a współcześnie można go odnaleźć w niektórych słownikach ortograficznych (np. w słowniku PWN pod red. E. Polańskiego). Zakres jego użycia musi być dość wąski, skoro rezygnują z tego wyrażenia słowniki języka ogólnego, zresztą i w dużym słowniku Doroszewskiego zostało ono opatrzone kwalifikatorem „lotn.”, wskazującym na ograniczony zasięg jego stosowalności. Łatwo zauważyć, że pomiędzy wyrażeniami wodowisko a zbiornik wodny zachodzi stosunek hiperonimii, to znaczy każde wodowisko musi spełniać warunki semantyczne właściwe dla zbiornika wodnego, natomiast nie każdy zbiornik wodny może być nazwany wodowiskiem. I w tym sensie wspomniany w pytaniu słownik rosyjsko-polski dokonuje pewnych uproszczeń, gdyż водохранилище to ‘zbiornik wodny, rezerwuar, basen’ (w takim znaczeniu notuje ten rosyjski leksem słownik pod red. Dworeckiego z 1949 roku).
Kariera słowa wodowisko musiała być dość krótka, zaczęła się zapewne w latach 50. (nie notują go przedwojenne słowniki ortograficzne ani wskazany wyżej słownik rosyjsko-polski), a zakończyła być może w późnych latach 60. bądź na początku lat 70., stąd jego obecność w SJPD z jednej strony, a z drugiej – brak w trzytomowym słowniku pod red. M. Szymczaka, w którym przecież sporo miejsca przeznaczono także dla terminologii specjalistycznej.
Piotr Sobotka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  1. 20.12.2007
    Wodowisko pojawiło się w słownikach powojennych i dość szybko z nich zniknęło, ale w tekstach – jak pokazuje Internet – funkcjonuje. Są to oczywiście teksty nasycone leksyką profesjonalną: dyskusje miłośników lotnictwa i dokumenty Urzędu Lotnictwa Cywilnego, według których „infrastrukturę lotniskową\'\' dzieli się na: lotniska użytku publicznego, lotniska użytku niepublicznego, lądowiska / wodowiska i in. Pojawia się też wodowisko w tekstach mniej urzędowych, na przykład w przewodnikach po okolicach Ustki. Tam bowiem istniało niemieckie wodowisko na jeziorze Wicko. Na stronie poświęconej Półwyspowi Helskiemu możemy zaś przeczytać, że zaślubiny Polski z morzem 10 lutego 1920 r. odbyły się w Pucku na wodowisku Morskiego Dywizjonu Lotniczego. Dla porządku dodajmy, że po niemiecku wodowisko to Wasserflugplatz (co też znalazłem na pożytecznej polskiej stronie internetowej).
    Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego