wybór orzeczenia przy tzw. podmiocie szeregowym

wybór orzeczenia przy tzw. podmiocie szeregowym
11.09.2012
11.09.2012
Dzień dobry,
w najnowszym wydaniu internetowego tygodnika trafiłam na zdanie: „Tak, wszyscy licealiści, gimnazjaliści i inne formy życiowe powitali utęsknione mury szkolne”. Mam pytanie odnośnie czasownika powitać. Powinien być on odmieniony w takiej formie, jaka jest w cytowanym zdaniu, czy też jako powitały?
Przykład jest żartobliwy, ale odpowiedź będzie poważna: nie ma w gramatyce wystarczających przesłanek, aby opowiedzieć się zdecydowanie za jedną z dwóch możliwości. W zasadzie, gdy w szeregu rzeczowników jest choćby jeden rzeczownik męskoosobowy, szereg jest połączony spójnikiem koniunkcji, a orzeczenie następuje po rzeczownikach, to powinno przybierać formę męskosobową w liczbie mnogiej, np. „Ojcowie i dzieci bawili się”. W przykładzie zawartym w pytaniu mamy jednak do czynienia z szeregiem nierównorzędnym, ponieważ zamykająca go konstrukcja „i inne formy życiowe” eksponuje ostatni składnik, nieosobowy, kosztem dwóch rzeczowników męskoosobowych, które go poprzedzają. Ta drobna różnica jest chyba istotna i sugeruje, aby wbrew ogólnej regule użyć orzeczenia w formie niemęskoosobowej, czyli powitały.
Nawiasem mówiąc, wybór formy orzeczenia przy tzw. podmiocie szeregowym to jedno z trudniejszych zagadnień polskiej składni. Liczba czynników, które wpływają na wybór, jest duża, a nie wszystkie zostały dotąd poznane. Najnowszą monografią tematu jest książka Piotr Zbroga Składnia podmiotu szeregowego we współczesnym języku polskim (2012). Proszę jednak nie spodziewać się, że znajdzie w niej Pani algorytmiczne rozwiązanie zadania. Autor przedstawia rozmaite czynniki warunkujące składnię podmiotu szeregowego, pokazuje, że nie działają one w pojedynkę, że zasady ich współdziałania są skomplikowane i że ich skumulowany efekt nie zawsze jest możliwy do przewidzenia.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę

Znaleziono w książkach Grupy PWN

Trwa wyszukiwanie...  
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego