żeby i iż
ostatnio rozmawiałyśmy w szkole o spójnikach. Koleżanka wyraziła opinię, że spójnika żeby nie należy używać w wypowiedziach pisemnych (np. w szkolnych wypracowaniach), ponieważ należy do słownictwa potocznego (za jedyne poprawne uznaje aby i by). Zastanawiałyśmy się też, czy uczeń może zastosować iż zamiast że, aby (żeby) uniknąć powtórzenia. Proszę zatem rozwiać nasze wątpliwości: czy rzeczywiście należy tępić stosowanie żeby i iż?
Z poważaniem,
Małgorzata Białek
27.10.2012
27.10.2012
Szanowni Państwo,ostatnio rozmawiałyśmy w szkole o spójnikach. Koleżanka wyraziła opinię, że spójnika żeby nie należy używać w wypowiedziach pisemnych (np. w szkolnych wypracowaniach), ponieważ należy do słownictwa potocznego (za jedyne poprawne uznaje aby i by). Zastanawiałyśmy się też, czy uczeń może zastosować iż zamiast że, aby (żeby) uniknąć powtórzenia. Proszę zatem rozwiać nasze wątpliwości: czy rzeczywiście należy tępić stosowanie żeby i iż?
Z poważaniem,
Małgorzata Białek
By i aby, a tym bardziej ażeby oraz iżby, są książkowe. Na ich tle żeby oceniam jako neutralne, a nie potoczne. Potoczne jest coby – widać między nimi różnicę, prawda?
Za neutralne uważam też że, a za książkowe iż. Można spotkać autorów, którzy sądzą, że powtórzone że powinno się zastępować spójnikiem iż, ale niezastosowanie się do tej wskazówki nie jest błędem. Dodajmy dla ścisłości, że chodzi tu o że w zdaniach niewspółrzędnych, np. „Sądzę, że wiedział, że sprawy mają się nader źle” (Ozon). W konstrukcjach współrzędnych nie należy drugiego wystąpienia spójnika że wymieniać na iż, np. „Wiedział, że sprawy mają się nader źle i że nie ma ratunku”.
Za neutralne uważam też że, a za książkowe iż. Można spotkać autorów, którzy sądzą, że powtórzone że powinno się zastępować spójnikiem iż, ale niezastosowanie się do tej wskazówki nie jest błędem. Dodajmy dla ścisłości, że chodzi tu o że w zdaniach niewspółrzędnych, np. „Sądzę, że wiedział, że sprawy mają się nader źle” (Ozon). W konstrukcjach współrzędnych nie należy drugiego wystąpienia spójnika że wymieniać na iż, np. „Wiedział, że sprawy mają się nader źle i że nie ma ratunku”.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
