Deptam czy depczę?

Deptam czy depczę?

4.06.2020
4.06.2020

Chodzi o formy typu deptam. W 2005 r. p. Artur Czesak napisał, że „warto by dokonać analizy nasuwających wątpliwości czasowników i być może normę zliberalizować” https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Plukasz-Plucze;6414.html.

Minęło 15 lat. Czy coś się w tym temacie dzieje? Czy ktoś analizuje, liberalizuje? W jakim trybie i kiedy takie decyzje normatywne są podejmowane?

Od czterech lat deptam jest w Wiktionary https://pl.wiktionary.org/wiki/depta%C4%87 i w Słowniku gramatycznym języka polskiego http://sgjp.pl/leksemy/#255636

Norma językowa jest kształtowana przez społeczeństwo, a rolą językoznawców jest jej kodyfikacja (czyli opisywanie, spisywanie uwzględniające hierarchię potrzeb użytkowników języka i przyczyny pojawiania się określonych form). Nie ma w Polsce żadnej instytucji, która z mocy prawa byłaby powołana do podejmowania decyzji kodyfikacyjnych. Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN jest – na mocy ustawy o języku polskim – uprawniona jest jedynie do kodyfikacji ortografii i interpunkcji, gdyż tylko w odniesieniu do nich (są to obszary zewnętrznonjęzykowe) można tworzyć reguły w sposób „odgórny” (co nie znaczy, że arbitralny). Zasady dotyczące „wnętrza” języka (czyli gramatyki i słownictwa) są opisywane (na podstawie obserwacji różnych czynników, takich jak system języka, społeczne użycie określonych form, tradycja językowa itd.) przez autorów i redaktorów słowników. W Polsce przyjęło się uważać za wykładnię normy słowniki Wydawnictwa Naukowego PWN (co, oczywiście, jest dla nas powodem do dumy), jednak nie oznacza to, że inne wydawnictwa leksykograficzne są nienormatywne. Zapewne wielu z nas chciałoby, by norma językowa przypominała normy prawne, tzn. by obowiązywały jedna norma i jedno jej źródło, ale tak nie jest. Rozstrzygnięcia słownikowe różnią się od siebie, czego przykładem jest przywołana przez Panią (Pana?) forma deptam – przez słowniki poprawnej polszczyzny opisywana jako błędna, przez słowniki języka polskiego (WSO PWN i przez WSJP PAN www.wsjp.pl nienotowana, z czego należy wnosić, że jest błędna), a rejestrowana przez słownik gramatyczny www.sgjp.pl, który opiera się w dużej mierze na uzusie.

Jeśli miałabym w skrócie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego redaktorzy WSO PWN i SJP PWN nie potraktowali czasownika deptać jako przynależnego do I grupy koniugacyjnej (-am, -asz), a uznali go jedynie za reprezentanta grupy IX (-ę, -esz), powiedziałabym, że widocznie – na podstawie dostępnych im źródeł – nie uznali form deptam, deptasz za normatywne.

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego