Jeszcze o nazwisku Casey
mocno mnie zdziwiła porada https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Nazwiska-Casey-Corey-Dudley;19072.html. Wspomniana reguła [243] c) ma jednoznaczne brzmienie. Czemu więc nie mamy jej stosować do nazwisk typu Casey, skoro „są zakończone w piśmie na -y po samogłosce”? Taką interpretację potwierdza np. obecne w WSO hasło Carrey — odmieniane rzeczownikowe mimo wymowy zbliżonej do [kari] (wg Encyklopedii internetowej PWN).
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
8.01.2019
8.01.2019
Szanowni Państwo,mocno mnie zdziwiła porada https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Nazwiska-Casey-Corey-Dudley;19072.html. Wspomniana reguła [243] c) ma jednoznaczne brzmienie. Czemu więc nie mamy jej stosować do nazwisk typu Casey, skoro „są zakończone w piśmie na -y po samogłosce”? Taką interpretację potwierdza np. obecne w WSO hasło Carrey — odmieniane rzeczownikowe mimo wymowy zbliżonej do [kari] (wg Encyklopedii internetowej PWN).
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
W polszczyźnie wybór odpowiedniego wzorca odmiany obcej nazwy własnej osobowej zależy zasadniczo od trzech czynników: 1) płci właściciela, 2) jego narodowości, 3) zakończenia nazwy, przy czym może tu chodzić albo o zakończenie formy fonologicznej całej nazwy, albo o zakończenie tematu. Jak widać z powyższego, zapis nazwiska jest tu kwestią wtórną, choć czasami reguły ortograficzne się do niego odnoszą.
Nazwiska kończące się w wymowie na -i po spółgłosce odmieniają się jak przymiotniki. Taka jest ogólna norma fleksyjna w polszczyźnie. Jeśli zatem zgodzimy się co do tego, że anglosaskie nazwiska Casey, Corey, Dudley wymawiamy w polszczyźnie /kejsi/, /kori/, /dadli/, czyli mamy do czynienia z wygłosowym /i/ po spółgłosce, to nie pozostaje nic innego, jak odmieniać je przymiotnikowo, por.
D.,B. Casey’ego, Corey’ego, Dudley’ego
C. Casey’emu, Corey’emu, Dudley’emu
N., Ms. Caseym, Coreym, Dudleym
Reguła [243] c) nie ma wcale jednoznacznego brzmienia. Mowa jest w niej o nazwiskach zakończonych w PIŚMIE na -y po samogłosce. Nie ma tu wprost mowy o tym, że mamy do czynienia z samogłoską w piśmie. W mowie jej ewidentnie nie ma, por. /kejsi/, /kori/, /dadli/. W piśmie jest to także wątpliwe, ponieważ – odwołując się do współczesnej wiedzy grafematycznej – widzimy, że litery e oraz y nie są samodzielne, lecz stanowią digrafem 〈ey〉, któremu w polszczyźnie odpowiada pojedynczy fonem /i/. Trudno więc mówić o literze samogłoskowej e, podobnie jak np. w języku polskim znak literowy i w wyrazie ciocia nie jest samogłoską, lecz literą-diakrytem, która wraz z literą c tworzy digrafem 〈ci〉, por. 〈ciocia〉 – /ćoća/. Wchodzimy tu jednak w zawiłe kwestie relacji grafematyczno-fonologicznych, które dalece wykraczają poza ramy poradnictwa językowego. Normy ortograficzne nie decydują o normach fleksyjnych, a te w odniesieniu do obcych nazwisk zakończonych w wymowie na /i/ są jednoznaczne.
Nie wiem, jakie zasady obowiązywały redaktorów encyklopedii, kiedy opracowywali wymowę obcych nazw własnych (być może podawali wymowę oryginalną), lecz zarówno nazwisko Disney, jak i Carrey mają w polszczyźnie – w wyniku odmiennej adaptacji fonologicznej – inną wymowę zakończenia niż nazwiska Casey, Corey, Dudley, tzn. kończą się na /ej/, a nie /i/. Dlatego też mają odmianę rzeczownikową, a w konsekwencji inny zapis tejże odmiany.
Nazwiska kończące się w wymowie na -i po spółgłosce odmieniają się jak przymiotniki. Taka jest ogólna norma fleksyjna w polszczyźnie. Jeśli zatem zgodzimy się co do tego, że anglosaskie nazwiska Casey, Corey, Dudley wymawiamy w polszczyźnie /kejsi/, /kori/, /dadli/, czyli mamy do czynienia z wygłosowym /i/ po spółgłosce, to nie pozostaje nic innego, jak odmieniać je przymiotnikowo, por.
D.,B. Casey’ego, Corey’ego, Dudley’ego
C. Casey’emu, Corey’emu, Dudley’emu
N., Ms. Caseym, Coreym, Dudleym
Reguła [243] c) nie ma wcale jednoznacznego brzmienia. Mowa jest w niej o nazwiskach zakończonych w PIŚMIE na -y po samogłosce. Nie ma tu wprost mowy o tym, że mamy do czynienia z samogłoską w piśmie. W mowie jej ewidentnie nie ma, por. /kejsi/, /kori/, /dadli/. W piśmie jest to także wątpliwe, ponieważ – odwołując się do współczesnej wiedzy grafematycznej – widzimy, że litery e oraz y nie są samodzielne, lecz stanowią digrafem 〈ey〉, któremu w polszczyźnie odpowiada pojedynczy fonem /i/. Trudno więc mówić o literze samogłoskowej e, podobnie jak np. w języku polskim znak literowy i w wyrazie ciocia nie jest samogłoską, lecz literą-diakrytem, która wraz z literą c tworzy digrafem 〈ci〉, por. 〈ciocia〉 – /ćoća/. Wchodzimy tu jednak w zawiłe kwestie relacji grafematyczno-fonologicznych, które dalece wykraczają poza ramy poradnictwa językowego. Normy ortograficzne nie decydują o normach fleksyjnych, a te w odniesieniu do obcych nazwisk zakończonych w wymowie na /i/ są jednoznaczne.
Nie wiem, jakie zasady obowiązywały redaktorów encyklopedii, kiedy opracowywali wymowę obcych nazw własnych (być może podawali wymowę oryginalną), lecz zarówno nazwisko Disney, jak i Carrey mają w polszczyźnie – w wyniku odmiennej adaptacji fonologicznej – inną wymowę zakończenia niż nazwiska Casey, Corey, Dudley, tzn. kończą się na /ej/, a nie /i/. Dlatego też mają odmianę rzeczownikową, a w konsekwencji inny zapis tejże odmiany.
Adam Wolański
